Tag: Inne

Inwestycje zagranicznych przedsiębiorców w Kazachstanie kojarzą się głównie z surowcami naturalnymi: węglem, ropą naftową, złożami gazu, itp. Kazachstan dysponuje dużymi zasobami, zajmując szóste miejsce na świecie pod względem zapasów, dlatego też wszystkie liczące się w świecie spółki paliwowe mają swoje przedstawicielstwa na rynku kazachstańskim. Mowa tutaj zarówno o zachodnich koncernach, jak i azjatyckich. Są jednak też inne warianty wejścia polskich firm na rynek Kazachstanu.

Dość popularną wśród zagranicznych podmiotów finansowych formą działalności w Kazachstanie jest oferowanie wszelkiego rodzaju usług pożyczkowych oraz/lub leasingowych. Jedną z nich jest leasing zwrotny.

Korzyści wypływające z finansowania w formie leasingu zwrotnego to przede wszystkim brak konieczności ubiegania się o stosowne licencje wydawane zwykle przez właściwy organ państwowy ds. działalności finansowej. Działalność leasingowa nie podlega bowiem obowiązkowi uzyskania licencji. Kolejnym udogodnieniem jest brak obowiązku sprawozdawczości finansowej.

By otworzyć działalność w zakresie oferowania finansowania w formie leasingu zwrotnego, podmiot zagraniczny musi mieć osobowość prawną, czyli spółką z ograniczoną odpowiedzialnością. W przypadku utworzenia filii w Kazachstanie powstanie obowiązek z tytułu zapłaty dodatkowego podatku dochodowego w wysokości 15 proc. Pewną korzyścią wypływającą z utworzenia filii jest fakt, iż dla osoby nią zarządzającej (dyrektora) będącej nierezydentem pozwolenie na pracę nie jest wymagane. Decyzja dotycząca struktury spółki oraz obecności biegłych ds. wycen majątku, jest samodzielną decyzją każdego podmiotu finansującego.

Na czym polega leasing zwrotny?

Leasing zwrotny może być interesującą formą finansowania dla podmiotów, w tym również podmiotów zagranicznych, prowadzących działalność w zakresie finansowania (kredytowania) osób prawnych. Proces oferowania takiej formy kredytowania polega na tym, aby klient kazachstański pragnący otrzymać kredyt, mógł taki kredyt uzyskać w poczet swojego wyposażenia. Innymi słowy kazachstańskie instytucje finansowe oferując kredyt w formie leasingu zwrotnego nabywają wyposażenie klienta, a następnie wyposażenie to oferują na raty innemu swojemu klientowi w formie leasingu.

Posłużmy się przykładem – kazachstański przedsiębiorca stanął wobec konieczności zwiększenia swoich środków obrotowych, głównie w celu spłaty kredytu bankowego. Załóżmy, że klient ów wykazuje w bilansie wyposażenie o wysokiej wartości. Dodać należy, że zgodnie z Kodeksem Cywilnym Republiki Kazachstanu, przedmiotem leasingu mogą być budynki, sprzęt, środki transportu oraz pozostałe przedmioty podlegające amortyzacji z wyjątkiem papierów wartościowych oraz zasobów naturalnych.

Kredytodawca czy to kazachstański, czy zagraniczny, zarejestrowany jako osoba prawna w Kazachstanie, po uprzednim oszacowaniu wartości wyposażenia tego przedsiębiorcy nabywa je przyjmując jego wartość na kwotę 120 tys. euro. Właścicielem wyposażenia staje się zatem podmiot kredytujący. Jednocześnie przedsiębiorca uzyskuje środki obrotowe w wysokości 120 tys. euro.

Następnie dokonuje on w jasno określonym w umowie terminie wykupu swego wyposażenia przekazując środki pieniężne na rzecz podmiotu kredytującego, jak w przypadku standardowej procedury leasingu z uwzględnieniem procentu od sprzedaży na rzecz podmiotu kredytującego. Dodać należy, iż oprocentowanie z tytułu kredytowania osób prawnych w Kazachstanie kształtuje się na poziomie 15-20 proc. w skali roku od wartości kredytu.

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 kwietnia 2013 roku w sprawie minimalnej wysokości sumy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej wymaganej w związku z działalnością wykonywaną przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych (dalej jako: Rozporządzenie), które weszło w życie 14 maja 2013 roku, stanowi odpowiedź na wydarzenia ubiegłorocznego sezonu wakacyjnego podczas którego wiele firm turystycznych niespodziewanie złożyło wnioski o ogłoszenie upadłości pozostawiając swoich klientów poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej. Dotychczasowa wysokość gwarancji bankowych nie wystarczała na pokrycie wszystkich kosztów związanych z zapewnieniem polskim obywatelom szybkiego i bezpiecznego powrotu do kraju.

Rozporządzenie określa minimalną wysokość gwarancji bankowej i ubezpieczeniowej z umów związanych ze świadczeniem usług turystycznych, które zdefiniowane zostały szczegółowo w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych. Ustawodawca w treści Rozporządzenia wyodrębnił cztery podstawowe zakresy wykonywanej działalności gospodarczej związanej z organizowaniem imprez turystycznych lub pośredniczeniem w zawieraniu takich umów, stosując przy tym wyróżnieniu kryterium wysokości kosztów z jakimi należałoby się liczyć w przypadku powstania potrzeby sprowadzenia klientów z powrotem do kraju. W szczególności ustawodawca posłużył się kryterium terytorialnym dzieląc państwa na europejskie, pozaeuropejskie i te mające granicę lądową z Polską. Ponadto istotne znaczenie przy zastosowaniu tego podziału miał również środek transportu w tym w szczególności to czy jest to transport lotniczy, czy też inny.

Co do zasady za podstawę określenia minimalnej wysokości gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej ustawodawca przyjął deklarowaną przez organizatora imprez turystycznych lub pośrednika wysokość rocznego przychodu, przy czym wysokość ta nie może być niższa niż wysokość przychodu osiągnięta w roku poprzedzającym zawarcie umowy. Jeżeli określony przedsiębiorca w ramach swojego wachlarza usług oferuje również inne niż związane z organizowaniem turystyki świadczenia, wówczas podstawą określenia wysokości jego deklarowanego przychodu, będzie wyłącznie przychód osiągany z tytułu organizowania imprez turystycznych lub pośredniczenie w ich organizowaniu.

Wysokość minimalnej sumy gwarancyjnej dla przedsiębiorców działających już na rynku została określona w przedziale od 3 do 20 % przychodu. Ustawodawca określając procentowo minimalną wysokość sumy gwarancyjnej każdorazowo zastrzegł kwotowo jej minimalną wysokość. W sumie ustawodawca ustalił 12 różnych wysokości minimalnej sumy gwarancyjnej uwzględniając ww. podział zakresu działalności, w tym zakres terytorialny organizowanych imprez turystycznych oraz wykorzystywany środek transportu. Istotne znaczenie przy określaniu wysokości sumy gwarancyjnej miała również okoliczność pobierania przez przedsiębiorców przedpłat oraz ich wysokość i termin. Tym samym najniższą bo jako 3% wysokość deklarowanego przychodu określono minimalną wysokość gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej przedsiębiorców niepobierających przedpłat lub pobierających przedpłaty w terminie do 30 dni przed dniem rozpoczęcia imprezy, które to imprezy będą miały miejsce na terytorium mającym lądową granicę z Rzeczpospolitą Polską. Najwyższa bo 20 % wysokość deklarowanego przychodu wynosi minimalna suma gwarancyjna przedsiębiorców organizujących imprezy w państwach europejskich i pozaeuropejskich z wykorzystaniem transportu lotniczego, którzy to przedsiębiorcy pobierają przedpłaty w wysokości powyżej 30% ceny imprezy w terminie powyżej 180 dni przed dniem rozpoczęcia imprezy.

Warto zaznaczyć, że dla nowych przedsiębiorców, dla których nie można było znaleźć stosownej podstawy deklarowanego przychodu ustawodawca określił kwotowo minimalną wysokość gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej w przedziale – w zależności o specyfiki organizowanych imprez – od 7500 euro do 250 000 euro.

Kierunek wprowadzonych zmian należy uznać za słuszny jako gwarantujący klientom biur podróży wyższy komfort i zaufanie w korzystaniu z usług turystycznych a interesowi fiskalnemu Skarbu Państwa obniżenie ryzyka ponoszenia dodatkowych kosztów związanych ze sprowadzaniem obywateli polskich z zagranicznych wakacji oraz zwrot kwot wpłaconych tytułem przedpłaty.

Dotychczasowe przepisy regulujące omawiane zagadnienie były niezgodne z art. 7 dyrektywy 90/314 w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek. Jednak również na gruncie Rozporządzenia pojawiają się głosy co do tego, że określone w jego treści wysokości minimalne sumy gwarancji bankowych lub ubezpieczeniowych mogą okazać się niewystarczające do zaspokojenia roszczeń klientów biur podróży. Ustalenie minimalnych sum gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej na zbyt niskim poziomie może rodzić zarzuty niezgodności tych przepisów z prawem Unii Europejskiej. Skutkiem nieprawidłowej implementacji art. 7 dyrektywy 90/314 może być ostatecznie odpowiedzialność Skarbu Państwa.

Na marginesie należy zaznaczyć, że potrzeba dostosowania obowiązujących przepisów do art. 7 dyrektywy 90/314 nie pojawiła się wczoraj. Od paru lat mieliśmy liczne sytuacje kryzysowe, w których klienci upadających biur podróży mieli problemy z powrotem do kraju. Krytycznie należy zatem ocenić długotrwały proces tworzenia wprowadzanych obecnie rozwiązań. Zaznaczyć w tym miejscu należy również, że przepisy Rozporządzenia stosuje się do umów gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej zawartych od dnia wejścia w życie Rozporządzenia. Oznacza to, że ma ono zastosowanie wyłącznie do umów gwarancyjnych zawartych po dniu 14 maja 2013 roku. Tym samym może się okazać, że dobrodziejstwo wprowadzonych zmian będzie miało realny wpływ na zabezpieczenie interesów konsumentów i interesu fiskalnego Skarbu Państwa dopiero w kolejnych latach, jeżeli okaże się, że umowy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej zostały już przez organizatorów turystyki zawarte na poprzednio obowiązujących zasadach. W tym zakresie również krytycznie należy ocenić praktykę ustawodawcy polegającą na braku wyraźnego określenia skutków wprowadzenia nowych przepisów na ważność i tym samym skuteczność zawartych pod rządami poprzednich przepisów umów gwarancji bankowych i ubezpieczeniowych.

W związku z kryzysem światowym w Europie coraz większą popularnością cieszą się kraje wschodnie, w tym Kazachstan. Jest to interesujący kraj dla rozwoju biznesu budowlanego. W Kazachstanie jak również w pozostałych krajach byłego Związku Radzieckiego w budżecie państwowym przewidziane są duże środki na budowę mieszkań, przedsiębiorstw i zakładów. Jest dynamicznie rozwijającym się krajem, chętnym na przyjęcie nowych technologii i innowacyjnych rozwiązań w różnych dziedzinach gospodarki, w tym z zakresu budownictwa.

Spółka z o.o. czy filia?

Rozważając prowadzenie działalności budowlanej w Kazachstanie, inwestor zagraniczny powinien w pierwszej kolejności dokonać wyboru formy prowadzenia takiej działalności. Przykładowo, inwestor nie będący rezydentem Kazachstanu po upływie 3 lat od dnia rejestracji jego kazachstańskiej spółki w organach podatkowych Kazachstanu może otrzymać dywidendę bez obowiązku zapłaty podatku z tego tytułu. Ponadto taka forma działalności biznesowej pozwoli zaoszczędzić 5% wartości wypłacanych na rzecz dywidend. Pod względem podatkowym korzystniejsza jest zatem rejestracja w Kazachstanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zamiast filii. Filia bowiem, zgodnie z postanowieniami Kodeksu Cywilnego Kazachstanu nie ma osobowości prawnej. Pewną korzyścią płynącą z utworzenia tego rodzaju podmiotu jest brak konieczności uzyskania przez osobę nim zarządzającą (dyrektora) nie będącą rezydentem Kazachstanu pozwolenia na pracę. Jednak z punktu widzenia opodatkowania w przypadku fili w Kazachstanie powstaje dodatkowo obowiązek zapłaty podatku dochodowego w wysokości 15%.

Jak zaoszczędzić na podatku VAT?

Dla inwestora zagranicznego korzystniejsza pod względem podatkowym jest inwestycja budowy lokali użytkowych (np. wygrana w przetargu). Zgodnie z przepisami Kodeksu Podatkowego Republiki Kazachstan budowa zespołów mieszkaniowych nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, zatem wydawać by się mogło, że jest to korzystne rozwiązanie dla inwestorów zagranicznych. W rzeczywistości jednak wspomniane wyżej przepisy nie pozwalają na odliczenie podatku VAT. Problem w tym, iż należna kwota podatku VAT, którą firma budowlana musi zapłacić do budżetu państwa obliczana jest w następujący sposób: kwota podatku VAT odprowadzana do budżetu państwa stanowi różnicę: 1) kwoty podatku VAT (12% zgodnie z danymi z 2013r.) z tytułu zakupu towarów i usług (oddzielna pozycja w rachunku dostawcy materiałów i usług) oraz 2) kwoty podatku VAT (12% zgodnie z danymi z 2013r.) od wartości sprzedanych towarów, tzn. gotowego obiektu budowlanego. Jak wynika z powyższego, w przypadku przedłużającej się inwestycji budowlanej , podatek VAT od materiałów i usług kumuluje się i nie podlega odliczeniu.

W odróżnieniu od budownictwa mieszkaniowego, inwestycje w zakresie budowy lokali użytkowych, podatek VAT od zakupionych towarów i usług można zaliczyć do kosztów i zmniejszyć tym samym kwotę należnego podatku VAT, który firma budowlana będzie musiała odprowadzić do budżetu państwa po sprzedaży obiektu budowlanego.

By lepiej zobrazować tę zależność posłużmy się przykładem. Załóżmy, że koszt całkowity budowy lokali użytkowych w Kazachstanie kształtuje się na poziomie 200 000 euro. Firma budowlana zapłaciła jednocześnie dostawcom 12% wartości prac i materiałów, tj. 24 000 euro (12% od 200 000 euro). Po zakończeniu budowy obiektu budowlanego przez daną firmę i jego sprzedaży, przykładowo, za kwotę 250 000 euro w tym VAT, okazuje się, że kwota podatku VAT zapłacona przez nabywcę obiektu budowlanego wyniesie 30 000 euro (12% od 250 000 euro). W świetle powyższego firma budowlana odprowadzi do budżetu państwa podatek VAT w wysokości 6000 euro zgodnie z poniższym obliczeniem:

30000 euro (VAT zapłacony przez nabywcę gotowego obiektu budowlanego) – 24 000 euro (VAT zapłacony dostawcom przez firmę budowlaną) = 6 000 euro.

Zatem, jak wynika z powyższego, budowa lokali użytkowych w Kazachstanie pozwala na zmniejszenie kwoty należnego podatku VAT w przypadku działalności w sferze takiego właśnie budownictwa, jak wspomniano w powyższym przykładzie – do 6000 euro, przyjmując wartość sprzedaży lokalu użytkowego – 250 000 euro. W przypadku budownictwa mieszkalnego podatek VAT z tytułu nabywanych towarów i usług zwiększa koszty budowy, co w efekcie podnosi cenę gotowego obiektu budowlanego, a podatek VAT podlega odliczeniu.

Jakie są korzystne formy finansowania inwestycji w branży budowlanej?

Spośród najbardziej rozpowszechnionych modeli najchętniej wybierane są dwie formy finansowania kazachstańskich firm budowlanych. Po utworzeniu spółki oraz otwarciu rachunku bankowego przedsiębiorca może otrzymać nieoprocentowaną pożyczkę od firmy zagranicznej zarejestrowanej zarówno w Polsce, jak i innych krajach. Główną korzyścią wypływającą z takiej transakcji jest to, że uzyskane środki uznawane są za zobowiązanie kazachstańskiej spółki wobec wierzyciela, nie zaś za dochód, wskutek czego środki te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Drugi model polega na zwiększeniu kapitału zakładowego spółki z uzyskanej bezzwrotnej nieodpłatnej pomocy finansowej. Zgodnie z przepisami kazachstańskiego kodeksu podatkowego podobna transakcja zwolniona jest z opodatkowania. Przyznane środki będą jednak w świetle przepisów podatkowych uznane za dochód spółki kazachstańskiej. Niewątpliwą korzyścią takiej transakcji jest jednak bezzwrotne pozyskanie środków z inwestycji w spółkę kazachstańską, tzn. w celu zwiększenia kapitału zakładowego.

Jakie zachęty podatkowe oferuje firmom Konwencja o unikaniu podwójnego opodatkowania podpisana przez Polskę oraz Kazachstan?

W przypadku udzielenia spółce kazachstańskiej pożyczki przez podmiot zagraniczny zarejestrowany w Polsce, przy spłacie kwoty głównej oraz naliczonych odsetek z tytułu udzielonego kredytu, spółka kazachstańska oraz jej wierzyciel – spółka polska – mogą zastosować postanowienia Konwencji o unikaniu podwójnego opodatkowania z 1994 roku. Zazwyczaj w przypadku dochodu z tytułu udzielenia pożyczki w Kazachstanie, dochód nierezydenta podlega opodatkowaniu podatkiem w wysokości 20% od kwoty naliczonych odsetek.

Zgodnie z art. 11 Konwencji o unikaniu podwójnego opodatkowania podatek od odsetek z tytułu udzielonego przez polską spółkę kredytu nie przekracza 10% w przypadku, gdy podmiot polski nie tworzy na terytorium Kazachstanu stałej jednostki. W przypadku zatem zastosowania postanowień Konwencji kwota podatku od odsetek ulega zmniejszeniu z 20% do 10%.

Zmowy przetargowe, szeroko dyskutowane w ostatnim czasie w mediach zjawisko, to nie jedyny problem w praktyce zamówień publicznych. O wiele bardziej powszechną i dotkliwą choć przemilczaną patologią jest nieuzasadnione specyfiką zamówienia czy potrzebami zamawiającego preferowanie określonych rozwiązań i pozorna dopuszczalność zastosowania równoważników. Dotyczy to w szczególności robót budowlanych i niejednokrotnie oznacza dotkliwe konsekwencje finansowe dla wykonawców oraz nieuzasadnione korzyści dla producentów czy dostawców preferowanych rozwiązań jak również być może innych uczestników procesu budowlanego.

W praktyce zamówień publicznych często spotyka się sytuacje, gdy zamawiający wskazują w opisie przedmiotu zamówienia na konieczność oparcia oferty o konkretne rozwiązania tj. materiały, urządzenia, technologię dopuszczając przy tym zastosowanie rozwiązań równoważnych w oparciu o wskazane w SIWZ parametry. Niejednokrotnie jest to działanie pozorne gdyż analiza kryteriów równoważności pokazuje, iż spełnia je wyłącznie jedno, opisane pierwotnie w SIWZ rozwiązanie. Tak skonstruowany opis przedmiotu zamówienia w rażący sposób narusza ustawową dyspozycję art. 29 ust. 2 i 3 Prawa zamówień publicznych zakazującą zamawiającemu opisywania przedmiotu zamówienia w sposób, który mógłby utrudnić uczciwą konkurencję. Wskazane bezprawne działanie zamawiającego może zostać zaskarżone przez wykonawcę poprzez wniesienie odwołania, jednak wyłącznie w przypadku zamówień o wartości powyżej tzw. progów unijnych (ok. 20 mln PLN netto dla robót budowlanych) przy zachowaniu 10 dniowego terminu licząc od dnia publikacji SIWZ lub jej przekazania wykonawcy (w przetargu ograniczonym lub negocjacjach z ogłoszeniem). Wskazany termin niejednokrotnie okazuje się niewystarczający na zweryfikowanie obszernej dokumentacji projektowej i prawidłowe skonstruowanie zarzutów odwołania i wykonawca zobowiązany jest zastosować preferowane przez zamawiającego rozwiązanie będąc pozbawionym możliwości negocjacyjnych z jego producentem czy dostawcą, który w ten sposób uzyskuje sprzeczny z zasadami określonymi w pzp przywilej – niezależnie od tego kto wygra przetarg jego rozwiązanie i tak będzie zastosowane.

Zdarza się również tak, że analiza parametrów wskazanych w SIWZ pokazuje możliwość zastosowania rozwiązania równoważnego i uwzględnienia go przez wykonawcę w cenie oferty. Ocena zgodności oferty zawierającej rozwiązania równoważne z treścią SIWZ należy do zamawiającego. Ocena ta co do zasady winna być dokonywana na etapie oceny ofert w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. Praktyka pokazuje jednak, iż – zwłaszcza w przypadku robót budowlanych – weryfikacja ta odbywa się dopiero na etapie realizacji zamówienia poprzez przyjętą w umowie procedurę zatwierdzania przez zamawiającego zaproponowanych rozwiązań. Procedura ta jest korzystna dla zamawiającego pozwala mu bowiem uniknąć ryzyka przedłużenia postępowania przetargowego wskutek odwołań wykonawców kwestionujących rozwiązania przyjęte przez konkurencję oraz często zaskakujących w tej materii wyroków Krajowej Izby Odwoławczej. Nie zawsze jednak przeniesienie oceny równoważników na etap realizacji zamówienia jest korzystne dla wykonawców. Może się bowiem okazać, iż zamawiający, wspierając się opinią autora dokumentacji projektowej bądź też projektanta sprawującego nadzór autorski nie akceptuje przedstawionego przez wykonawcę rozwiązania kwestionując bądź odmiennie od wykonawcy interpretując parametry równoważności.

Z tą argumentacją wykonawca może jeszcze polemizować przedstawiając np. opinię niezależnego projektanta bądź uznanego ośrodka naukowego w oparciu o którą zamawiający, nawet przy sprzeciwie projektanta zmienia stanowisko i akceptuje przedstawione rozwiązanie. Trudno jednak wykonawcy polemizować z argumentami uzasadniającymi odmowę, dotyczącymi np. braku dotychczasowego zastosowania rozwiązania na polskim rynku bądź też naruszenia koncepcji autora dokumentacji. Powyższe argumenty, mimo, iż są absurdalne i nie znajdują potwierdzenia w postanowieniach SIWZ opisujących parametry równoważności przesądzają w wielu przypadkach o niewyrażeniu zgody przez zamawiającego na zastosowanie równoważnika, co wiąże się dla wykonawcy niejednokrotnie z dotkliwymi konsekwencjami finansowymi nie tylko w postaci konieczności nabycia określonych rozwiązań u „monopolisty” ale i z koniecznością zapłaty kar umownych w przypadku gdy procedura zatwierdzania rozwiązań równoważnych przedłuża się i wpływa na termin realizacji zamówienia.

Zdarza się również i tak, że zamawiający, nawet wbrew protestom autora projektu bądź nadzoru autorskiego akceptuje rozwiązanie równoważne. Wówczas producent czy też dostawca rozwiązania preferowanego samodzielnie lub za pośrednictwem podmiotu trzeciego składa wniosek do Prezesa UZP o przeprowadzenie kontroli doraźnej postępowania i/lub skargę do różnych organów czy instytucji. Takich wniosków wpływa do urzędu coraz więcej jednak składający je zapominają, iż jurysdykcja Prezesa UZP nie obejmuje kontroli realizacji zamówienia publicznego.

Powyższe pokazuje m.in. na rażące dysproporcje w środkach ochrony prawnej przysługujących wykonawcom w postępowaniu o udzielenie zamówienia w stosunku do etapu jego realizacji zwłaszcza w kontekście ryzyka jakie ponoszą oraz konieczność przeniesienia ciężaru zainteresowania ustawodawcy z etapu przetargu na fazę realizacji zamówienia podczas której dochodzi do znacznie większych nieprawidłowości nieobjętych systemową kontrolą.