W dniach 22-23 marca 2007 r. w Warszawie na zaproszenie Informedia Polska Tomasz Tatomir, radca prawny z Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy wystąpił w roli prelegenta na konferencji „Parki logistyczne i powierzchnie magazynowe w Polsce”. Nasz specjalista skupiał uwagę słuchaczy na aspekcie prawnym procesu inwestycyjnego, m.in. na co uważać przy wyborze lokalizacji. Szczególnie podkreślał problemy wynikające z braku zagospodarowania przestrzennego, skażenia gruntu, ochrony zabytków.
Miesiąc: marzec 2007
Seminarium z udziałem naszych ekspertów
W dniach 8-9 marca 2007 r. w Warszawie na zaproszenie Informedia Polska specjaliści z Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy przedstawiali zagadnienia prawne wynikające z kontraktów handlowych. W roli prelegentów wystąpiły: Kinga Krawczyk, radca prawny i Maria Przybylska-Karczemska, adwokat. Prezentacja tematu krążyła wokół następujących zagadnień: formy i sposobów kształtowania oświadczeń woli, odmiany umów, weksli, kary umownej, hipoteki, zastawu. Ogólnie prelekcja miała za zadanie ukierunkować odbiorców na zabezpieczenia realizacji kontraktów handlowych.
Skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu
Skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka jest istotnym elementem systemu ochrony praw człowieka, jednakże jest też przedmiotem wielu nieporozumień. Warto więc przedstawić bliżej tą instytucję. Europejski Trybunał Praw Człowieka jest międzynarodowym Sądem z siedzibą w Strasburgu. W skład sądu wchodzi równa ilości sędziów z krajów członkowskich Rady Europy będących stronami Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Sędziowie jednakże nie reprezentują żadnego z państw i zasiadają we własnym imieniu. Europejski Trybunał Praw Człowieka powołany został do rozpatrywania skarg dotyczących naruszenia przez państwa praw zagwarantowanych w Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4 listopada 1950 r. Przedmiotowa konwencja jest umową międzynarodową, na podstawie której państwa do niej przystępujące zobowiązały się do przestrzegania wymienionych w niej praw i wolności, takich jak m. in. prawo do życia, zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej, prawo do rzetelnego procesu sądowego, prawo do skutecznego środka odwoławczego. Nadto prawa i wolności, do których ochrony zobowiązywały się państwa – sygnatariusze określone zostały również w protokołach dodatkowych do Konwencji. Europejski Trybunał Praw Człowieka może przyjmować skargi od każdej osoby, organizacji pozarządowej lub grupy jednostek, która uważa, że stała się ofiarą naruszenia przez państwo praw i wolności zawartych w Konwencji lub jej protokołach. Sygnatariusze konwencji zobowiązali się równocześnie do nie przeszkadzania w żaden sposób skutecznemu wykonywaniu tego uprawnienia przez pokrzywdzonego. Warto zaznaczyć, iż do kręgu podmiotów uprawnionych do wnoszenia skarg zaliczyć należy również osoby prawne, a więc m. in. spółki kapitałowe, stowarzyszenia. Jednakże oczywistym jest, iż w przypadku tego typu podmiotów nie będą one mogły powoływać się na naruszenia praw i wolności przysługujących jedynie osobom fizycznym. Istotnym jest również, iż podmiot uprawniony do wniesienia skargi może ją wnieść jedynie w przypadku, gdy został on bezpośrednio i osobiście dotknięty działaniem lub zaniechaniem, które zarzuca określonemu państwu. Tym samym niedopuszczalne jest wnoszenie skarg tylko i wyłącznie w interesie publicznym tj. tzw. actio popularis. Oznacza to, iż niedopuszczalne będzie wniesienie skargi dotyczącej np. działania państwa, które może tylko potencjalnie naruszyć interesy jakiś podmiotów lub naruszyło interesy podmiotów trzecich. Jednakże za pokrzywdzonego uważa się osobę, która ma poważne i uzasadnione obawy, iż w każdej chwili może stać się ofiarą naruszenia Konwencji. Warto także zaznaczyć, iż pojęcie osoby pokrzywdzonej obejmuje osobę faktycznie pokrzywdzoną działaniem lub zaniechaniem stanowiącym naruszenie konwencji. Przyjmuje się więc, iż udziałowiec spółki, w zasadzie, nie może być uznany za pokrzywdzonego z powodu działań niezgodnych z konwencją a wymierzonych w spółkę. Zasadniczym wymogiem przy wniesieniu skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka jest konieczność uprzedniego wyczerpania środków odwoławczych przez skarżącego. Stosownie bowiem do art. 35 konwencji Trybunał może rozpatrywać sprawę dopiero po wyczerpaniu wszystkich środków odwoławczych, przewidzianych prawem wewnętrznym, zgodnie z powszechnie uznanymi zasadami prawa międzynarodowego, i jeśli sprawa została wniesiona w ciągu sześciu miesięcy od daty podjęcia ostatecznej decyzji. Powyższe oznacza, iż zgodnie z poglądem wyrażonym przez Europejski Trybunał Praw Człowieka skarżący winien podjąć próbę wykorzystania w normalny sposób środków prawnych, które wydają się w konkretnej sprawie właściwe i skuteczne. Z punktu widzenia polskiego systemu organów ochrony prawnej koniecznym jest, aby skarżący wniósł skargę do sądu II instancji, w zasadzie winien też podjąć próbę wniesienia skargi kasacyjnej. Należy również pamiętać, iż błędy proceduralne skutkujące odrzuceniem krajowego środka prawnego, nie są uważane za wyczerpanie krajowych środków odwoławczych. W razie stwierdzenia naruszenia przez państwo postanowień konwencji Europejski Trybunał Praw Człowieka rozstrzyga w swoim orzeczeniu o takim naruszeniu określając też jego charakter. Jednakże to na określonym państwie ciążyć będzie obowiązek podjęcia działań mających na celu wyeliminowania skutków naruszenia konwencji. W razie gdy prawo wewnętrzne państwa-strony pozwala tylko na częściowe usunięcie konsekwencji stwierdzonego naruszenia, Trybunał orzeka, gdy zachodzi potrzeba, słuszne zadośćuczynienie pokrzywdzonej stronie. Jednocześnie Komitet Ministrów (organ Rady Europy) czuwa nad wykonaniem orzeczenia Europejskiego Trybunału. Warto również zaznaczyć, iż ze skargą do Trybunału wystąpić może także każde z państw-stron konwencji jeżeli uważa, iż inne państwo-strona naruszyło postanowienia Konwencji lub jej protokołów. Jednakże skargi wnoszone przez poszczególne państwa w praktyce zdarzają się bardzo rzadko. Zasadnicze znaczenie mają bowiem opisane powyżej skargi indywidualne.
Jak liczyć wartość celną komputerów z oprogramowaniem
Aby ustalić wartość celną komputerów, przedsiębiorca musi do ich wartości transakcyjnej dodać wartość oprogramowania (zawierającego przynajmniej jeden system operacyjny), jeżeli nie została ona wliczona do ceny faktycznie zapłaconej lub należnej za te komputery – uznał Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z 16 listopada 2006 r. (C-306/04). Wyrok ETS zapadł w sprawie Compaq Computer International Corporation (CCIC) na tle sporu między spółką prawa holenderskiego, będącą oddziałem Compaq Computer Corporation (CCC) z siedzibą w USA, a holenderskimi organami celnymi. Laptopy, wyposażone już w oprogramowanie, CCC kupiła na Tajwanie, a następnie sprzedała CCIC. Deklarując komputery do wprowadzenia do obrotu we Wspólnocie, CCIC podała wartość celną uwzględniającą cenę sprzedaży uzgodnioną między CCC i tajwańskimi producentami. Pominęła natomiast wartość systemów operacyjnych kupionych przez CCC od Microsoft Corporation i zainstalowanych na tych laptopach. Holenderscy celnicy uznali, że do wartości celnej samych komputerów należy doliczyć wartość zainstalowanego na nich oprogramowania. Na podstawie art. 32 ust. 1 lit. b Rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z 12 października 1992 r., ustanawiającego wspólnotowy kodeks Celny /w skrócie w.k.c./, aby przy przywozie komputerów wyposażonych w oprogramowanie obejmujące jeden lub kilka systemów operacyjnych ustalić ich wartość celną, należy do wartości transakcyjnej komputerów dodać wartość tego oprogramowania. Taki obowiązek powstaje wtedy, gdy do ceny faktycznie zapłaconej lub należnej za te komputery nie wliczono wartości oprogramowania. Trybunał przypomniał, że w rozumieniu art. 29 ust. 1 w.k.c. wartością celną przywożonych towarów jest wartość transakcyjna, czyli cena faktycznie zapłacona lub należna za towary wtedy, gdy zostały one sprzedane w celu wywozu na obszar celny Wspólnoty. Jeżeli jest to konieczne, cenę tę ustala się na podstawie odpowiednich przepisów w.k.c. Komputery były przedmiotem dwóch następujących po sobie transakcji: między producentami tajwańskimi a CCC oraz między CCC a CCIC. Jako wartość celną komputerów CCC zgłosiła wartość transakcyjną pierwszej sprzedaży, w której CCC kupiła je od producentów z Tajwanu. Wartość celna musi jednak odzwierciedlać faktyczną wartość ekonomiczną przywożonego towaru, dlatego powinna uwzględniać wszystkie elementy tego towaru, które przedstawiają wartość ekonomiczną. Sąd zwrócił uwagę, że koszty nabycia oprogramowania jako dobra niematerialnego, które zostało połączone z towarem, powinny być uznane za część zapłaconej lub należnej ceny, a tym samym za część wartości transakcyjnej towaru.
Sąd nie podzielił argumentacji spółki wskazując, że nie ma podstaw, aby zastosować przepisy dotyczące wartości celnej nośników informacji, tj. art. 34 w.k.c. oraz art. 167 rozporządzenia Komisji (EWG) nr 2454/93 z 2 lipca 1993 r., ustanawiającego przepisy w celu wykonania rozporządzenia nr 2913/92, zmienionego rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1762/95 z 19 lipca 1995 r. (rozporządzenie wykonawcze) z dwóch powodów:
1) po pierwsze, komputery nie mogą zostać uznane za nośniki informacji umożliwiające transport oprogramowania, bo ich główną funkcją jest przetwarzanie danych,
2) po drugie, zawierają one elementy, które wykluczają uznanie ich za nośniki informacji w rozumieniu art. 167 rozporządzenia wykonawczego. ETS uznał więc, że w rozpatrywanej sprawie istnieją przesłanki, by wartość celną skorygować na podstawie art. 32 ust. 1 lit. b w.k.c.
Odwołany członek władz spółki nie może walczyć o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników
Osobie odwołanej ze składu organu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie przysługuje legitymacja do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników sprzecznej z ustawą (art. 252 § 1 ksh w zw. z art. 250 pkt 1 ksh) – przesądził skład 7 Sędziów Sądu Najwyższego Izby Cywilnej w uchwale z dnia 1 marca 2007r. (III CZP 94/2006). Oznacza to, iż w razie usunięcia z funkcji członka zarządu lub rady nadzorczej (komisji rewizyjnej) przez wspólników, były członek organu spółki nie może, w trybie powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników, bronić się przed sądem, nawet jeśli uchwała ta rzeczywiście była sprzeczna z prawem. Choć rozstrzygnięcie dotyczy bezpośrednio spółek z o.o., ze względu na podobieństwo przepisów o zaskarżaniu uchwał walnego zgromadzenia w spółkach akcyjnych, stanowisko Sądu w nim zajęte pozostaje aktualne również dla członków organów spółek akcyjnych. Uchwała zyskała niebagatelne znaczenie, bowiem do tej pory w łonie Sądu Najwyższego nie było zgody w tej kwestii. Wyrokiem z dnia 11 stycznie 2002 r. SN zdecydował, iż były członek zarządu spółki z o.o. traci legitymację do zaskarżenia uchwał wspólników na podstawie art. 250 pkt. 1 ksh z chwilą odwołania z zarządu (IV CKN 1503/2000), tak samo orzekł SN w uchwale z 17 lutego 2004 r. (III CZP 116/2003). Innego zdania był z kolei był SN w wyroku 13 lutego 2003r. (II CK 438/2002) wskazując, że wykładnia systemowa i celowościowa art. 422 § 2 pkt 1 (art. 250 pkt 1) ksh przemawia też za uznaniem uprawnienia byłego członka zarządu lub rady nadzorczej do zaskarżenia na podstawie art. 425 (252) ksh uchwały walnego zgromadzenia w przedmiocie udzielenia mu absolutorium. Tym razem sędziowie zdecydowali o nadaniu jej mocy zasady prawnej. Uchwała mająca taką moc jest wiążąca dla Sądu Najwyższego, a w praktyce tym samym również i dla wszystkich sądów powszechnych. Skład siedmiu sędziów może postanowić o nadaniu uchwale takiej mocy, ale dzieje się tak sporadycznie. Częściej mają miejsce przypadki, w których moc zasady prawnej zyskują automatycznie uchwały pełnego składu Sądu Najwyższego, składy połączonych izb oraz całej izby.
Pracodawca odpowiada za następstwa choroby zawodowej
„Pracodawca naraża się na zapłatę zadośćuczynienia, jeśli zatrudniony podczas pełnienia obowiązków zarazi się groźnym wirusem. Ponosi on bowiem cywilnoprawną odpowiedzialność za przykre następstwa choroby zawodowej, jaka dotknęła pracownika” – orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 grudnia 2006 r. (II PK 102/2006). Pielęgniarka w jednym ze szpitali zaraziła się wirusem HCV typu C, który dokonał spustoszenia jej organizmu i spowodował częściową niezdolność do pracy w związku ze stwierdzoną chorobą zawodową. Sąd potwierdził związek przyczynowy pomiędzy pracą pielęgniarki i chorobą, mimo, że nie wykryto jednoznacznie okoliczności zainfekowania i przyznał pracownicy 150 tys. zł zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Sąd zaznaczył, iż przy ustalaniu „odpowiedniej” kwoty należy się kierować nasileniem cierpień, długotrwałością choroby, rozmiarem kalectwa oraz konsekwencjami uszczerbku na zdrowiu w dziedzinie życia osobistego i społecznego. Wskazał również, iż od ogólnej puli zadośćuczynienia w danej sprawie, należy odjąć wcześniej zasądzone jednorazowe odszkodowanie.
Pomoc dla przedsiębiorców zatrudniających osoby niepełnosprawne
Dnia 23 lutego 2007 r. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z 29 stycznia 2007 r. w sprawie udzielania pomocy przedsiębiorcom zatrudniającym osoby niepełnosprawne [Dz.U.2007.20.118]. Przedmiotowe Rozporządzenie określa szczegółowe warunki udzielania przedsiębiorcom (w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej) zatrudniającym osoby niepełnosprawne, pomocy na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Warunkiem udzielenia takiej pomocy jest ponoszenie przez przedsiębiorcę podwyższonych kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych. Podwyższone koszty zatrudniania osób niepełnosprawnych oznaczają m. in. obciążenia wynikające z niższej produktywności osób niepełnosprawnych oraz koszty adaptacji pomieszczeń. Pomoc, dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne przekazywana jest w formie zaliczki lub ryczałtu na rekompensatę podwyższonych kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych. Wysokość pomocy, co do zasady, określona jest procentowo w stosunku do najniższego wynagrodzenia i uzależniona jest od stopnia niepełnosprawności zatrudnianych pracowników. Warunkiem udzielenia pomocy jest zobowiązanie się przedsiębiorcy do rozliczenia przyznanej pomocy w formie zaliczki po przekazaniu, w terminie do dnia 15 lutego roku następującego po roku sprawozdawczym, organowi udzielającemu pomocy informacji o wysokości faktycznie poniesionych przez przedsiębiorcę w okresie sprawozdawczym podwyższonych kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych Przedmiotowe rozporządzenie obowiązywać będzie do dnia 31 grudnia 2008 r.
Nowa ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów
W dniu 16 lutego 2007 r. Sejm uchwalił nową Ustawę o ochronie konkurencji i konsumentów. Przedmiotowa ustawa zastąpi dotychczas obowiązującą ustawę z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Nowa ustawa ma na celu przede wszystkim wdrożenie procedur wynikających z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2006/2004/WE z dnia 27 października 2004 r. w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów, a także wprowadzenie nowych uregulowań nie występujących w dotychczas obowiązującej ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Warto zaznaczyć, iż nowa ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów zachowuje w zasadzie większość rozwiązań zawartych w dotychczasowej ustawie, jednakże zawiera również szereg nowych uregulowań mających na celu zwiększenie efektywności działań Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, głównie przez wprowadzenie nowych narzędzi ochrony konkurencji i konsumentów oraz usprawnienie już istniejących. Najistotniejszą zmianą w stosunku do obowiązującej ustawy jest odstąpienie od prowadzenia postępowań na wniosek w sprawach praktyk ograniczających konkurencję oraz w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. W nowej ustawie postępowania takie wszczynane zostają bowiem z urzędu. Z kolei w kontekście ochrony konsumentów najważniejszą zmianą jest wprowadzenie możliwości stosowania kar pieniężnych wobec przedsiębiorców, którzy dopuszczają się praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. W dotychczasowej ustawie Prezes UOKiK mógł nałożyć karę dopiero za niewykonanie jego decyzji w tym przedmiocie. Istotną nowością jest wprowadzenie przez ustawę z 2007 r. zasady eksterytorialności przyznającej właściwość polskiej ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów w sprawach przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję oraz antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców, a także praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów, jeżeli ich skutki wywołują lub mogą wywołać skutki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W nowej ustawie zrezygnowano z pojęcia „przedsiębiorców działających na różnych szczeblach obrotu” na rzecz bardziej precyzyjnego pojęcia „przedsiębiorców niebędących konkurentami”. Ponieważ nadużywanie pozycji dominującej poprzez praktyki polegające na stwarzaniu konsumentom uciążliwych warunków dochodzenia swoich praw stanowi czyn naruszający zbiorowe interesy konsumentów i może być przedmiotem postępowania przed Prezesem UOKiK na podstawie przepisów dotyczących praktyk ograniczających zbiorowe interesy konsumentów, w nowej ustawie zrezygnowano z umieszczenia takich praktyk w katalogu przykładowych zachowań polegających na nadużywaniu pozycji dominującej. Warto zwrócić uwagę, iż zgodnie z postanowieniami nowej ustawy zamiar koncentracji podlega zgłoszeniu Prezesowi Urzędu, w przypadku gdy łączny światowy obrót przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 1 000 000 000 euro lub łączny obrót na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 50 000 000 euro. W stosunku do dotychczasowej ustawy zmiana polega więc na podniesieniu wysokości progu obrotu, który rodzi obowiązek zgłoszenia oraz dodaniu dodatkowego kryterium obrotu na terytorium RP. W nowej ustawie przyjęto rozwiązanie analogiczne do rozwiązania zawartego w obecnie obowiązującej ustawie, a dotyczące generalnego zakazu porozumień ograniczających konkurencję, jednocześnie wskazano przykładowe ich wyliczenie. Porozumienia takie są w całości lub w odpowiedniej części nieważne. W ustawie z 2007 r. nie uległy zasadniczym zmianom definicje najważniejszych pojęć, którymi posługuje się ustawa. Co do zasady stanowią powtórzenie definicji zawartych w dotychczas obowiązującej ustawie. Warto jednak zaznaczyć, iż nastąpiła zmiana definicji przedsiębiorcy dotycząca osób fizycznych, w celu ograniczania obowiązku notyfikacji koncentracji Prezesowi UOKiK oraz ograniczania liczby stanów faktycznych, które traktuje się jako koncentracje. Podobnie jak w ustawie z 2000 r., Prezes UOKiK, może w drodze decyzji, nakładać kary pieniężne w przypadkach określonych w ustawie. Jednakże zasadniczą zmianą w stosunku do obecnie obowiązującej ustawy jest możliwość nałożenia przez Prezesa UOKiK kary pieniężnej na przedsiębiorcę, który dopuścił się stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. W nowej ustawie zachowana została również instytucja tzw. programu łagodzenia kar. Ma ona na celu zwiększenie wykrywalności porozumień ograniczających konkurencję, przede wszystkim karteli o dużych rozmiarach. Przewiduje bowiem możliwość odstąpienia od nałożenia kary na przedsiębiorcę, który jako pierwszy zawiadomił Urząd o istnieniu kartelu lub dostarczył dowód umożliwiający wydanie decyzji stwierdzającej istnienie porozumienia oraz złagodzenie kar dla pozostałych przedsiębiorców, którzy dostarczyli dowody przyczyniające się do wydania takiej decyzji. Przedmiotowa ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.