Zgodnie z art. 299 ksh członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają solidarnie wobec wierzycieli spółki, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna. Członek zarządu nie odpowiada, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zarząd zgłosił wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo, że wniosek nie został zgłoszony nie z jego winy, albo, że wierzyciel nie poniósł szkody. Charakter odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością opartej na art. 299 ksh wywołuje wiele sprzecznych opinii orzecznictwa czy piśmiennictwa prawnego. Sporny okazał się już sam charakter tej odpowiedzialności tj. czy odpowiedzialność ta jest odpowiedzialnością odszkodowawczą (tj. zbliżoną do odpowiedzialności deliktowej, a więc za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym) czy też jest odpowiedzialnością gwarancyjną (czyli zbliżoną do poręczenia). Rozstrzygnięcie tego sporu nie ma waloru jedynie teoretycznoprawnego, a ma bezpośrednie przełożenie na termin przedawnienia roszczeń wierzycieli spółki z o.o. w stosunku do jej członków zarządu. Przyjmując pogląd, że odpowiedzialność członków zarządu ma charakter odszkodowawczy, zastosowanie będzie miał trzyletni termin przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody czynem niedozwolonym przewidziany w art. 4421 § 1 kodeksu cywilnego (ściślej art. 4421 § 1 stwierdza, że roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Jednak termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę). Takie stanowisko zaprezentował Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 22 lutego 2008 r. (V CSK 421/07) czy z dnia 16 stycznia 2008 r. (IV CSK 430/07). Przyjmując zaś, że odpowiedzialność członków zarządu ma charakter gwarancyjny, wobec braku unormowań szczególnych, wchodzi w grę dziesięcioletni termin przedawnienia takich roszczeń. Ta druga interpretacja podkreślająca w istocie surową odpowiedzialność członków zarządu była prezentowana w szeregu orzeczeniach Sądu Najwyższego, z których zasadnicze znaczenie ma wyrok z 18 kwietnia 2007 r. (V CSK 55/07), zgodnie z tezą którego – „konsekwencją uznania tego typu odpowiedzialności za gwarancję jest 10-letni termin przedawnienia roszczeń” . Powyższe rozbieżności rozstrzyga, poniekąd na korzyść członków zarządu sp. z o.o., nowa uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2008 r. wydana w poszerzonym, siedmioosobowym składzie Izby Cywilnej Sądu Najwyższego (sygn. III CZP 72/08), w której Sąd Najwyższy opowiedział się za odpowiedzialnością odszkodowawczą członka zarządu, prezentując stanowisko, że ,,do roszczeń wierzycieli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeciwko członkom jej zarządu (art. 299 k.s.h.) mają zastosowanie przepisy o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym.” Uchwała powyższa wyznacza kierunek interpretacji art. 299 ksh, przesądzając spór co do charakteru odpowiedzialności członków zarządu. Czy w sposób ostateczny – tego już nie można jednoznacznie stwierdzić. Wskazać należy, że Sąd Najwyższy nie zdecydował o nadaniu tej uchwale mocy zasady prawnej, co daje możliwość w przyszłości odstąpienia od przyjętej interpretacji art. 299 ksh przez inny skład Sądu Najwyższego bez specjalnych procedur przewidzianych dla odstąpienia od zasady prawnej.
Podstawa prawna:
Art. 299 ustawy z dnia 15 września 2000 r. kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.)
Art. 4421 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.)
Art. 61 i 62 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. Nr 240, poz. 2052 z późn. zm.)
Teresa Majewska, adwokat, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy