Nowa ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów

W dniu 16 lutego 2007 r. Sejm uchwalił nową Ustawę o ochronie konkurencji i konsumentów. Przedmiotowa ustawa zastąpi dotychczas obowiązującą ustawę z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Nowa ustawa ma na celu przede wszystkim wdrożenie procedur wynikających z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2006/2004/WE z dnia 27 października 2004 r. w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów, a także wprowadzenie nowych uregulowań nie występujących w dotychczas obowiązującej ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Warto zaznaczyć, iż nowa ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów zachowuje w zasadzie większość rozwiązań zawartych w dotychczasowej ustawie, jednakże zawiera również szereg nowych uregulowań mających na celu zwiększenie efektywności działań Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, głównie przez wprowadzenie nowych narzędzi ochrony konkurencji i konsumentów oraz usprawnienie już istniejących. Najistotniejszą zmianą w stosunku do obowiązującej ustawy jest odstąpienie od prowadzenia postępowań na wniosek w sprawach praktyk ograniczających konkurencję oraz w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. W nowej ustawie postępowania takie wszczynane zostają bowiem z urzędu. Z kolei w kontekście ochrony konsumentów najważniejszą zmianą jest wprowadzenie możliwości stosowania kar pieniężnych wobec przedsiębiorców, którzy dopuszczają się praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. W dotychczasowej ustawie Prezes UOKiK mógł nałożyć karę dopiero za niewykonanie jego decyzji w tym przedmiocie. Istotną nowością jest wprowadzenie przez ustawę z 2007 r. zasady eksterytorialności przyznającej właściwość polskiej ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów w sprawach przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję oraz antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców, a także praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów, jeżeli ich skutki wywołują lub mogą wywołać skutki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W nowej ustawie zrezygnowano z pojęcia „przedsiębiorców działających na różnych szczeblach obrotu” na rzecz bardziej precyzyjnego pojęcia „przedsiębiorców niebędących konkurentami”. Ponieważ nadużywanie pozycji dominującej poprzez praktyki polegające na stwarzaniu konsumentom uciążliwych warunków dochodzenia swoich praw stanowi czyn naruszający zbiorowe interesy konsumentów i może być przedmiotem postępowania przed Prezesem UOKiK na podstawie przepisów dotyczących praktyk ograniczających zbiorowe interesy konsumentów, w nowej ustawie zrezygnowano z umieszczenia takich praktyk w katalogu przykładowych zachowań polegających na nadużywaniu pozycji dominującej. Warto zwrócić uwagę, iż zgodnie z postanowieniami nowej ustawy zamiar koncentracji podlega zgłoszeniu Prezesowi Urzędu, w przypadku gdy łączny światowy obrót przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 1 000 000 000 euro lub łączny obrót na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 50 000 000 euro. W stosunku do dotychczasowej ustawy zmiana polega więc na podniesieniu wysokości progu obrotu, który rodzi obowiązek zgłoszenia oraz dodaniu dodatkowego kryterium obrotu na terytorium RP. W nowej ustawie przyjęto rozwiązanie analogiczne do rozwiązania zawartego w obecnie obowiązującej ustawie, a dotyczące generalnego zakazu porozumień ograniczających konkurencję, jednocześnie wskazano przykładowe ich wyliczenie. Porozumienia takie są w całości lub w odpowiedniej części nieważne. W ustawie z 2007 r. nie uległy zasadniczym zmianom definicje najważniejszych pojęć, którymi posługuje się ustawa. Co do zasady stanowią powtórzenie definicji zawartych w dotychczas obowiązującej ustawie. Warto jednak zaznaczyć, iż nastąpiła zmiana definicji przedsiębiorcy dotycząca osób fizycznych, w celu ograniczania obowiązku notyfikacji koncentracji Prezesowi UOKiK oraz ograniczania liczby stanów faktycznych, które traktuje się jako koncentracje. Podobnie jak w ustawie z 2000 r., Prezes UOKiK, może w drodze decyzji, nakładać kary pieniężne w przypadkach określonych w ustawie. Jednakże zasadniczą zmianą w stosunku do obecnie obowiązującej ustawy jest możliwość nałożenia przez Prezesa UOKiK kary pieniężnej na przedsiębiorcę, który dopuścił się stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. W nowej ustawie zachowana została również instytucja tzw. programu łagodzenia kar. Ma ona na celu zwiększenie wykrywalności porozumień ograniczających konkurencję, przede wszystkim karteli o dużych rozmiarach. Przewiduje bowiem możliwość odstąpienia od nałożenia kary na przedsiębiorcę, który jako pierwszy zawiadomił Urząd o istnieniu kartelu lub dostarczył dowód umożliwiający wydanie decyzji stwierdzającej istnienie porozumienia oraz złagodzenie kar dla pozostałych przedsiębiorców, którzy dostarczyli dowody przyczyniające się do wydania takiej decyzji. Przedmiotowa ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.