Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, w razie śmierci bliskiej osoby spowodowanej zawinionym działaniem człowieka (w wyniku tzw. czynu niedozwolonego) sąd może między innymi przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Wskazana regulacja obowiązuje już od ponad trzech miesięcy. Bardzo ważne jest, aby pamiętać o nowowprowadzonej instytucji, bowiem najbliżsi członkowie rodziny zmarłego poszkodowanego w wyniku zdarzeń zaistniałych od dnia 3 sierpnia 2008 r. mogą skutecznie dochodzić również wskazanego zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. W obecnym stanie prawnym pośrednio poszkodowani są, zatem uprawnieni dochodzić zwrotu poniesionych kosztów leczenia i pogrzebu (art. 446 § 1 kodeksu cywilnego), renty alimentacyjnej (art. 446 § 2 k.c.), Odszkodowania w postaci jednorazowej wypłaty za pogorszenie sytuacji materialnej (art. 446 § 3 k.c.) oraz zadośćuczynienia w postaci jednorazowej wypłaty z tytułu śmierci osoby bliskiej (art. 446 § 4 k.c.). Zgodnie z założeniami ustawodawcy, zmiany wprowadzające możliwość zasądzenia na rzecz najbliższych członków rodziny zmarłego zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę dotyczą osób fizycznych, którym przyznaje się prawo do żądania takiego zadośćuczynienia oraz podmiotów, wobec których takie żądanie może być skierowane, a więc potencjalnie wszystkich podmiotów zobowiązanych do naprawienia szkody na podstawie art. 446 k.c. Podkreślić należy, iż zadośćuczynienie jest roszczeniem dodatkowym obok odszkodowania. Odszkodowanie jest roszczeniem o charakterze majątkowym wypłacanym w postaci jednorazowego odszkodowania. Wykazanie pogorszenia się sytuacji materialnej najbliższych członków rodziny zmarłego warunkuje jego zasądzenie. Zwykle jest to kwota, która ma zaspokoić poniesione przez poszkodowanych wymierne szkody, szacowana w relacji do istniejących warunków społeczno-gospodarczych. Sądy bardzo wnikliwie oceniają całokształt okoliczności, dla właściwej oceny stopnia pogorszenia sytuacji życiowej. Zadośćuczynienie z tytułu śmierci osoby bliskiej jest z kolei roszczeniem o charakterze niemajątkowym. Jego zadaniem jest próba wyrównania doznanej krzywdy, zatem cierpienia psychicznego, wywołanego utratą bliskiej osoby. Uwidacznia się tutaj niełatwa rola sądów, które będą musiały w każdym indywidualnym przypadku podjąć próbę oszacowania wysokości zadośćuczynienia. Powołany przepis kodeksu cywilnego posługuje się pojęciem najbliższych członków rodziny zmarłego, jako uprawnionych do otrzymania stosownego zadośćuczynienia. Przepisy nie wymieniają, o jakich członków rodziny chodzi. Nie powinno być jednak wątpliwości, o kogo chodzi. Pojęcie najbliższych członków rodziny funkcjonuje w obrocie prawnym i jest definiowane w orzecznictwie sądów. Pojęcie najbliższy członek rodziny należy rozumieć szeroko, a definiując pojęcie rodziny można użyć następujących kryteriów: pokrewieństwo, małżeństwo, przysposobienie, powinowactwo, rodzina zastępcza i pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym. Pokrewieństwo nie musi stanowić wyłącznego kryterium zaliczenia najbliższych członków rodziny. Zatem najbliższym członkiem rodziny w zależności od sytuacji niekoniecznie musi być najbliższy krewny. Orzecznictwo wskazuje również, iż definiując pojęcie rodziny należy mieć na względzie faktyczny układ stosunków rodzinnych, a nie formalną kolejność pokrewieństwa (m.in. wyrok SN z dnia 18 listopada 1961 roku, sygn. akt II CR 325/61). Zatem krąg uprawnionych w konkretnym przypadku sąd ustali w zależności od istniejących wzajemnych relacji, wspólności osobistej i gospodarczej. Anna Krakowiak, Prawnik, Chwp