Agnieszka Chilmon, adwokat i Szef Departamentu Energetyki w Kancelarii Chałas i Wspólnicy, była jednym z prelegentów podczas XIV Sympozjum ENERGETYKA BEŁCHATÓW 2014 (8-10.09). Mec. Chilmon uczestniczyła jako ekspert w debacie poświęconej przyszłości polskiego ciepłownictwa.
Tegoroczne sympozjum było rekordowe pod względem popularności. Zgłosiło się do niego 700 osób wśród których byli m.in. przedstawiciele przemysłu, nauki oraz najważniejszych instytucji państwowych.
Prace legislacyjne nad projektem ustawy o odnawialnych źródłach energii od samego początku budzą duże emocje. Ostatnio rozgorzały one na nowo przez wprowadzoną w wersji 4.1. projektu zmianę definicji drewna pełnowartościowego. Przykład definicji i podejścia do drewna pełnowartościowego świetnie ilustruje sposób prowadzenia prac nad projektem ustawy OZE.
Prawidłowe określenie definicji drewna pełnowartościowego ma zasadnicze znaczenie nie tylko dla systemu wsparcia odnawialnych źródeł energii i jego celowości, ale również dla innych branż wykorzystujących drewno jako surowiec. Dopuszczenie możliwości wykorzystywania drewna pełnowartościowego jako tzw. biomasy leśnej, służącej do wytwarzania energii, wpływa na dostępność drewna na rynku i jego cenę. Z drugiej strony, wymiernie ogranicza ono wykorzystanie innych substancji jako biomasy. Zatem znaczenie przedmiotowej definicji jest bezdyskusyjne. Kontrowersje i wątpliwości budzi jednak zakres definicji.
Definicja drewna pełnowartościowego
Definicja drewna pełnowartościowego pojawiła się w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 18 października 2012 roku w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii (DzU z 2012 r., nr 1229 z późn. zm., dalej jako „Rozporządzenie”). Postanowienia § 2 pkt 7 Rozporządzenia określają, że drewno pełnowartościowe to drewno spełniające wymagania jakościowe określone w normach określających wymagania i badania dla drewna wielkowymiarowego liściastego, drewna wielkowymiarowego iglastego oraz drewna średniowymiarowego dla grup oznaczonych jako S1, S2 i S3 oraz materiał drzewny powstały w wyniku procesu celowego rozdrobnienia tego drewna. Wskazane grupy drewna średniowymiarowego to odpowiednio S1 – drewno dłużycowe, S2 – drewno stosowe użytkowe, które ze względu na parametry jakościowe i ilościowe dzieli się na podgrupy a i b oraz S3 – drewno żerdziowe1. Dopełnieniem powyższej definicji są postanowienia § 6 ust. 7 Rozporządzenia. Zgodnie z nimi, energii elektrycznej i ciepła wytworzonego z drewna pełnowartościowego nie zalicza się do wypełnienia obowiązków, o których mowa w ust. 2-6 Rozporządzenia, czyli obowiązków związanych ze wsparciem wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych. Innymi słowy, energia lub ciepło z drewna pełnowartościowego de facto nie są traktowane jako energia lub ciepło wytworzone w źródłach odnawialnych i tym samym pozbawione wsparcia w postaci świadectw pochodzenia. Powyższe przepisy weszły w życie w dniu 31 grudnia 2012 roku i budziły spore kontrowersje. Miały one na celu ograniczenie wykorzystywania drewna pełnowartościowego jako biomasy, co było pożądane, nie tylko ze względu na oczywiste, szerokie zastosowanie i zapotrzebowanie na drewno w przemyśle, lecz także z perspektywy wspierania rozwoju spalarni biomasy w Polsce. Dofinansowanie spalania drewna pełnowartościowego powodowało, że środki na wsparcie biomasy nie trafiały tam, gdzie pierwotnie miały. Zarówno w praktyce, jak i zgodnie z powyższą definicją, drewno pełnowartościowe nie może być uznane za biomasę i tym samym traktowane jak biomasa. Powyższy pogląd znalazł potwierdzenie w stanowisku Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki przedstawionym w informacji nr 13/2013 z dnia 20 maja 2013 roku2. Dlatego też, wprowadzenie w Rozporządzeniu definicji drewna pełnowartościowego i wskazanych ograniczeń należy oceniać w kategoriach pozytywnych. Opisywane postanowienia wyłączyły możliwość wykorzystania drewna pełnowartościowego jako biomasy i tym samym zastopowały ten niepożądany proceder. Dla celów przeprowadzenia niniejszej analizy określona w Rozporządzeniu definicja drewna pełnowartościowego będzie traktowana jako wzór.
Drewno pełnowartościowe w projekcie ustawy o odnawialnych źródłach energii
Trwające od ponad dwóch lat prace nad projektem ustawy o odnawialnych źródłach energii (dalej jako: „projekt OZE”) niczym w dobrym filmie obfitują w liczne zwroty akcji. Najpierw, w grudniu 2011 roku zaprezentowano pierwszy projektu OZE (wersja 1.0), a potem opublikowano kolejne jego wersje (np. wersja 2.0 w dniu 26 lipca 2012 roku i wersja 2.0.1 w dniu 4 października 2012 roku). Następnie po długiej przerwie, w listopadzie 2013 roku zaprezentowano zupełnie nowy projekt (wersja 4.0), żeby w ciągu ostatnich trzech miesięcy zasypać nas, jego coraz to nowszymi wersjami (wersja 4.1 z dnia 31 grudnia 2013 roku, wersja 6.1 z dnia 29 stycznia 2014 roku oraz wersja 6.2 z dnia 4 lutego 2014 roku). Wreszcie, ostatnio opublikowano informację, że w dniu 7 lutego 2014 roku, Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt OZE, ale do dnia przygotowania niniejszej analizy nie wiadomo, czy projekt przyjęty różni się czymś od ostatniej z opublikowanych wersji 6.2. Powyższy krótki opis, nie oddaje pełnej charakterystyki procesu legislacyjnego. Pamiętać bowiem należy, że poszczególne zapisy i zmiany w projekcie budziły zazwyczaj duże emocje, prowokowały krytykę, a często wręcz jawny sprzeciw zainteresowanego środowiska. Niejednokrotnie, kolejne zmiany projektu OZE skutkowały pytaniami odnośnie sposobu prowadzenia prac nad projektem. Najlepszym tego przykładem jest właśnie definicja drewna pełnowartościowego. Analiza procesu zmian w tym zakresie prowadzi do ciekawego wniosku.
Pierwszy projekt OZE z dnia 20 grudnia 2011 roku nie zawierał definicji drewna pełnowartościowego. Pojawiła się ona dopiero w projekcie z dnia 26 lipca 2012 roku (wersja 2.0). Zgodnie z art. 2 pkt. 5 wskazanego projektu drewno pełnowartościowe zostało określone jako drewno pozyskane w kraju, spełniające wymagania jakościowe wymienione w normach określających wymagania i badania dla drewna wielkowymiarowego liściastego, drewna wielkowymiarowego iglastego oraz drewna średniowymiarowego dla grup oznaczonych jako S1, S2 i S3, oraz materiał drzewny powstały w wyniku procesu celowego rozdrobnienia tego drewna na cele energetyczne. Porównując ją do modelowej definicji od razu zwraca uwagę określenie – „drewno pozyskane w kraju”. Jednym słowem, zastosowanie takiej definicji wyłączy spod ewentualnych obostrzeń drewno z importu. Jaki był cel zastosowania takiego wyłączenia? Próżno szukać jasnej odpowiedzi na to pytanie w uzasadnieniu projektu. W tym miejscu należy jednak wskazać, że w treści opisywanej wersji projektu OZE nie znalazło się wykluczenie analogiczne do opisanego powyżej wprowadzonego przez § 6 ust. 7 Rozporządzenia. Wersja 2.0 przewidywała jedynie obowiązek złożenia oświadczenie we wniosku o wydanie świadectwa pochodzenia, w którym pod groźbą odpowiedzialności karnej wnioskodawca wskazuje, że energia nie została wytworzona z drewna pełnowartościowego (art. 42 ust. 2 pkt 6 i ust. 3 pkt 7 projektu OZE). Można było zatem wnioskować, że również w tym przypadku energia z drewna pełnowartościowego zostanie pozbawiona wsparcia, ale brakowało przepisów jednoznacznie to określających. Przywołane rozwiązanie przyjęte w § 6 ust. 7 Rozporządzenia zostało analogicznie wprowadzone dopiero w następnym projekcie OZE – wersji 2.0.1 z dnia 4 października 2012 r. Tutaj definicja drewna pełnowartościowego pozostała niezmieniona (art. 2 pkt 5 projektu) i utrzymano również obowiązek złożenia odpowiedniego oświadczenia (art. 62 ust. 3 pkt 7 i art. 65 ust. 2 pkt 8 projektu). Dodano jednak art. 61 ust. 3 i art. 64 ust. 2, zgodnie z którymi świadectwa pochodzenia nie są wydawane, gdy do wytworzenia energii elektrycznej wykorzystano drewno pełnowartościowe lub zboża pełnowartościowe. Tym samym, analogicznie do postanowień § 6 ust. 7 Rozporządzenia, energia wytworzona z drewna pełnowartościowego została pozbawiona wsparcia.
Kolejne zmiany, przyniosła wersja 4.0 projektu OZE z dnia 12 listopada 2013 roku. Był to zupełnie nowy projekt z nowym systemem wsparcia. Jednocześnie zmieniła się wskazana w art. 2 pkt. 5 projektu OZE definicja drewna pełnowartościowego – usunięto kontrowersyjne określenie – „drewno pozyskane w kraju”, resztę definicji pozostawiając bez zmian. Tym samym definicja została nijako „dostosowana” do tej wskazanej w Rozporządzeniu. Projekt przewidywał również opisane wcześniej postanowienia dotyczące oświadczenia i braku wsparcia dla energii wytworzonej z drewna pełnowartościowego. Jednakże, prawdziwe zamieszanie nastąpiło po publikacji wersji 4.1 projektu OZE z dnia 31 grudnia 2013 roku. Z tabeli rozbieżności wynikało, że odrzucono większość uwag zgłoszonych również przez inne ministerstwa i Urząd Regulacji Energetyki. Jednocześnie, w zakresie definicji drewna pełnowartościowego wprowadzono jedną, małą, ale bardzo znaczącą zmianę – z definicji wyłączono grupy drewna średniowymiarowego S2a i S2c. Nastąpiło to na wniosek Ministerstwa Środowiska, które zgłosiło poprawkę wyłączająca z grupy drewna gatunki S2AC ENER (średniowymiarowe iglaste, liściaste) i S2AP OPAL (średniowymiarowe wszystkie gatunki). Powstałe zamieszanie oraz wyraźne głosy krytyki ze strony producentów wykorzystujących drewno w produkcji, skłoniły Ministerstwo Gospodarki do zgłoszenia autopoprawki. W kolejnych wersjach projektu – wersji 6.1 z dnia 29 stycznia 2014 roku i wersji 6.2 z dnia 4 lutego 2014 roku, wrócono do definicji z wersji 4.0 i tym samej do tej wprowadzonej w Rozporządzeniu. Niezależnie od zawirowań związanych z samą definicją drewna pełnowartościowego, wszystkie trzy wersje projektu zawierały opisany obowiązek złożenia oświadczeń o braku wykorzystanie drewna pełnowartościowego, jak i postanowienia wyłączające wsparcie dla energii wytworzonej z takiego drewna.
Reasumując, należy mimo wszystko wskazać na pozytywny wynik prac legislacyjnych nad projektem OZE w zakresie kwestii związanych z wykorzystaniem drewna pełnowartościowego w procesach wytwarzania energii. Finalne dookreślenie jego definicji i wyłączenie energii wytworzonej z drewna pełnowartościowego z systemu wsparcia można uznać na krok w dobrym kierunku. Jednocześnie, duże zastanowienie budzi jakość samego procesu ustawodawczego i zupełny brak jego transparentności. Analizując poszczególne wersje projektu OZE można odnieść wrażenie co najmniej przypadkowego wprowadzenia jednych, a usunięcia innych zapisów. Nie stanowi to dobrej prognozy dla dalszych etapów procesu uchwalania ustawy o odnawialnych źródłach energii.
Źródła:
