Przedsiębiorca i osoba fizyczna równi przed sądem

Prezydent podpisał nowelizację Kodeksu postępowania cywilnego, która znosi dotychczasowe szczególne zasady postępowania w sprawach gospodarczych i ujednolici proces cywilny, bez względu na charakter sprawy oraz status podmiotów w nim uczestniczących.

Zgodnie z aktualnie obowiązującymi unormowaniami postępowanie toczące się przed sądem z udziałem przedsiębiorców i mające charakter sprawy gospodarczej podlega szczególnym zasadom, innym niż te, które dotyczą pozostałych podmiotów obrotu prawnego. Reguły odnoszące się do przedsiębiorców kojarzą się przede wszystkim z restrykcyjnymi i trudnymi do zaakceptowania przez tych, których dotyczą, rygorami tzw. prekluzji dowodowej. Jej celem jest maksymalna koncentracja materiału dowodowego, mająca prowadzić do sprawnego i szybkiego zakończenia sporu. Praktyka jednak obnażyła niedoskonałości tych zasad i stąd propozycja wprowadzenia pewnych zmian zmierzających w konsekwencji do zrównania sytuacji procesowej stron w sprawach gospodarczych i pozostałych sprawach cywilnych. Ustawodawca nie rezygnuje w nowelizacji z obowiązku zgłaszania wszelkich twierdzeń i dowodów już na samym początku procesu. Modyfikuje jednak dotychczasowe postanowienia Kodeksu postępowania cywilnego. Po pierwsze, sąd będzie mógł zobowiązać pozwanego do wniesienia odpowiedzi na pozew w wyznaczonym terminie, który nie może być krótszy niż dwa tygodnie. Z punku widzenia przedsiębiorcy zmiana ta jest korzystna, ponieważ w aktualnym stanie prawnym ustawowy termin do wniesienia odpowiedzi na pozew wynosi bezwzględnie dwa tygodnie. Po wejściu w życie nowych przepisów, sąd będzie mógł wyznaczyć pozwanemu dłuższy termin, co niejednokrotnie wskazane jest w skomplikowanych sporach gospodarczych. Istotną nowością jest również powierzenie sądowi czuwania nad porządkiem wymiany pism pomiędzy stronami już po złożeniu odpowiedzi na pozew. W celu wyeliminowania zbędnej korespondencji, która nie wnosi do sprawy nic istotnego, a jedynie odsuwa w czasie ostateczne rozstrzygnięcie, złożenie pism w toku sprawy następować będzie wyłącznie na postanowienie sądu, o ile pismo to nie zawiera jedynie wniosku o przeprowadzenie dowodu.
Ustawodawca nie zrezygnował w nowelizacji z sankcji za spóźnione wskazanie twierdzeń i dowodów, która sprowadza się do ich pominięcia, czyli de facto nie wzięcia ich przez sąd pod uwagę podczas orzekania. Nieco inaczej niż dotychczas ujęto natomiast okoliczności, które umożliwiają skuteczne powołanie się na spóźnione twierdzenia i dowody. Tak więc nie zostaną one pominięte przez sąd, o ile strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w pozwie, odpowiedzi na pozew lub dalszym piśmie przygotowawczym bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności. Jak zatem wynika z powyższego, kryteria uwzględnienia przez sąd za późno zgłoszonego stanowiska strony są niezbyt precyzyjne, co z pewnością nie ułatwi sądom podejmowania decyzji w tym zakresie, stronom zaś z pewnością dostarczy argumentacji przy zaskarżaniu niekorzystnych dla nich orzeczeń.
Przedsiębiorców ucieszy za to z pewnością zmiana Kodeksu postępowania cywilnego będąca skutkiem usunięcia przepisów regulujących szczególny tryb rozpoznawania spraw gospodarczych i prowadząca do tego, że skarga kasacyjna przysługiwać będzie przedsiębiorcy już nie tylko od orzeczeń w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia wynosi co najmniej 75.000,00 PLN, ale skargą tą będzie można objąć sprawy zgodnie z zasadami dotyczącymi aktualnie tylko zwykłych sporów cywilnych, tj. o wartości zaskarżenia nie niższej niż 50.000,00 PLN.