Odpowiedzialność cywilnoprawna organów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

Kwestia odpowiedzialności cywilnoprawnej osób pełniących funkcję organów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wydaje się być uregulowana w ksh w sposób pełny i nie budzący wątpliwości (art. 291-300 ksh). Pewnym problemem przy egzekwowaniu odpowiedzialności organów spółki z o.o. może stanowić jednak brzmienie art. 293 par. 2 ksh, zgodnie z którym członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru tej działalności. Jak podkreślają przedstawiciele doktryny i judykatury wspomniany art. 293 par. 2 ksh wprowadza szczególny rodzaj podwyższonej staranności organów spółki. Kilku przedstawicieli piśmiennictwa prawniczego podniosło, iż pełnienie obowiązków organów spółki z.o.o., przy braku odpowiedniego wykształcenia, wiadomości lub doświadczenia potrzebnego do prowadzenia określonych spraw oraz reprezentowania spółki powinno być traktowane jako naruszenie wymaganej staranności i sumienności. Podnosi się także, iż osoba pełniąca funkcję organu spółki (w tym przypadku członek zarządu) nie może zwolnić się z odpowiedzialności tylko na tej podstawie, iż wykonywał uchwały rady nadzorczej. Wśród nielicznych orzeczeń na tle tego artykułu na uwagę zasługuje wyrok Sądu Najwyższego z 9 lutego 2006 r. (V CSK 128/05), w którego uzasadnieniu znajduje się teza, iż ustalenie bezprawności w rozumieniu art. 293 k.s.h. nie może ograniczać się jedynie do ogólnikowego stwierdzenia, że działanie lub zaniechanie było sprzeczne z prawem lub umową spółki, lecz powinno wskazywać – z przytoczeniem konkretnych przepisów prawa lub postanowień umowy – na czym polegała sprzeczność zachowania członka organu spółki z oznaczonym przepisem prawa lub postanowieniem umowy.

W powyższym wyroku Sądu Najwyższego nie zgadza się z poglądem Sądu niższej instancji, iż działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki jest już samo uchybienie art. 293 § 2 ksh, a więc obowiązkowi staranności wynikającej z zawodowego charakteru działalności członka oznaczonych organów lub likwidatora spółki. Miernik staranności wskazany w tym przepisie stanowi bowiem kryterium winy i jego spełnienie nie zwalnia od obowiązku ustalenia bezprawności. Powołany wyżej wyrok Sądu Najwyższego rzuca moim zdaniem nowe światło na problematykę definicji zawodowej staranności, o której mowa w art. 293 par. 2 ksh, odnosząc ją jedynie do kryterium winy. Jednakże, zgodnie z tezami przytoczonego wyżej wyroku Sądu Najwyższego, a także poglądów doktryny, zawodowa staranność członków organów spółki opiera się m.in. na przewidzianym umową spółki podziałem kompetencji pomiędzy poszczególnych członków jej organów oraz przestrzeganie przez nich bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa to powstaje jednakże pytanie, czy nawet wzorowe spełnianie tych wymogów przez członków organów wypełnia całkowicie pojecie zawodowej staranności?

Moim zdaniem wymóg dochowywania zawodowej staranności przez członków organów spółki, o której mowa a art. 293 par. 2 ksh należałoby także odnosić do posiadanego przez nich wykształcenia specjalistycznego, wykorzystywanego podczas pełnienia obowiązków organu (np. kryterium zawodowej staranności radcy prawnego pełniącego także funkcję organu spółki – członka radcy nadzorczej). Te kwestie wymagają niewątpliwie wypełnienia przez orzecznictwo sądowe.