Ochrona użytkowników wyszukiwarek internetowych

Popularyzacja wykorzystania środków komunikacji elektronicznej powoduje, iż coraz więcej danych jest przesyłanych za pośrednictwem Internetu. Warunki prowadzenia działalności gospodarczej, jak i aktualne potrzeby życia codziennego, skutkują rosnącym znaczeniem mediów elektronicznych. Sytuacja taka powoduje równocześnie wzrost zagrożeń związanych z dostępem do danych przesyłanych za pośrednictwem sieci.

Rozległa struktura Internetu utrudnia precyzyjne zlokalizowanie poszukiwanych danych, bez pomocy wyspecjalizowanych narzędzi w tym zakresie. Wyszukiwarki internetowe, w rodzaju Google, stanowią w chwili obecnej jeden z najpopularniejszych i najważniejszych instrumentów, które umożliwiają efektywne korzystanie ze zgromadzonych w sieci zasobów. Niebezpieczeństwa, jakie wiążą się z ich wykorzystywaniem (szczególnie po stronie dostawców tego rodzaju usług) wymuszają wprowadzenie odpowiednich mechanizmów ochrony dla korzystających z nich użytkowników. Grupa Robocza ds. Artykułu 29, instytucja doradcza w zakresie ochrony danych osobowych i prawa do prywatności, funkcjonująca w obrębie instytucji UE, w ramach prowadzonych przez siebie prac, zajęła się również zagadnieniem bezpieczeństwa użytkowników, wykorzystujących środki komunikacji elektronicznej dla swojej działalności. Bazując na przepisach Dyrektywy nr 95/46/EC oraz wyprowadzonych z niej wniosków, doszło do opracowania zaleceń skierowanych do dostawców usług internetowych, w szczególności tych o charakterze wyszukiwawczym. Pomimo że Grupa Robocza nie jest władna stanowić prawnie sankcjonowanych regulacji w tym zakresie, wprowadzone zalecenia będą z pewnością przekładać się na praktykę organów wspólnotowych w zakresie ochrony danych osobowych użytkowników oraz ich prawa do prywatności. Jednym z najważniejszych zaleceń sformułowanych przez Grupę Roboczą jest zasada, iż mechanizmy wyszukiwarek mogą przetwarzać dane osobowe tylko we wskazanym celu, wykorzystując wyłącznie zakres danych, który jest niezbędny dla jego realizacji. Jednocześnie, dostawcy usług wyszukiwawczych muszą wymazywać bądź trwale usuwać elementy pozwalające na indywidualizację danych osobowych, które nie są już potrzebne dla osiągnięcia celu, dla którego zostały zebrane. Powyższe zalecenia mają za zadanie wymusić na dostawcach usług wyszukiwawczych swego rodzaju transparentność, umożliwiającą kontrolę sposobu wykorzystywania danych uzyskanych przez użytkowników. Dotychczasowe przypadki wycieku danych wyszukiwawczych użytkowników z zasobów czołowych podmiotów na tym rynku pokazują, iż spersonalizowanie wyników wyszukiwawczych może stanowić bardzo poważne zagrożenie dla prywatności. Dla przykładu, rosnący rynek reklamowy powiązany z mechanizmami wyszukiwawczymi w sieci może być bardzo zainteresowany danymi dotyczącymi preferencji poszczególnych użytkowników, niezależnie od źródła ich pochodzenia. Zagrożenia związane z dostępem do zgromadzonych przez dostawców usług wyszukiwawczych danych skutkują także koniecznością ograniczenia okresu czasu, w jakim mogą być one przechowywane na ich serwerach. Zgodnie z zaleceniami Grupy Roboczej, okres przechowywania danych osobowych w tym przypadku nie powinien być dłuższy niż 6 miesięcy. W przypadku przechowywania danych przez operatorów przez okres dłuższy, niezbędne jest wykazanie przez nich, iż jest to konieczne dla realizacji danej usługi. Równocześnie, proces wyszukiwania informacji nie powinien być, zdaniem Grupy Roboczej, uzależniony od dostarczenia przez użytkownika dodatkowych danych osobowych. Użytkownik korzystający z usług wyszukiwarek powinien zatem mieć możliwość korzystania z nich bez konieczności rezygnacji ze swojej prywatności w obrębie Internetu. Udostępnianie dodatkowych danych powinno mieć charakter dobrowolny i wynikać z jego świadomej decyzji, a nie być wynikiem konieczności korzystania z wyszukiwarki internetowej. Należy mieć nadzieję, iż wdrożenie tego rodzaju zasad przyczyni się do wzrostu bezpieczeństwa w Internecie i komfortu korzystania z wyszukiwarek internetowych.