Ochrona dóbr osobistych pracownika

Stosownie do treści przepisu art. 111 kodeksu pracy pracodawca obowiązany jest szanować godność i inne dobra osobiste pracownika. Przepis ten stanowi jedną z podstawowych zasad prawa pracy i konstytuuje zarazem jeden z podstawowych obowiązków pracodawcy wobec pracownika. Powyższy przepis nie wskazuje, jakie konkretnie dobra osobiste podlegają ochronie i wymienia spośród nich godność. Natomiast przykładowe wyliczenie dóbr osobistych zawiera art. 23 kodeksu cywilnego, który wskazuje m.in. takie dobra osobiste jak zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji. Wskazany przepis kodeksu cywilnego znajduje zastosowanie w prawie pracy na mocy art. 300 k.p., zgodnie z którym w sprawach nie unormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. Warto, zwrócić uwagę, iż przepisy kodeksu cywilnego będą mogły mieć również zastosowanie w przypadku naruszenia przez pracodawcę niektórych dóbr osobistych pracownika. Zgodnie bowiem z przepisem art. 24 § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne.

W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Nadto, na zasadach przewidzianych w kodeksie cywilnym może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Podstawę ochrony określonych dóbr osobistych pracownika stanowić mogą także przepisy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy Prawo własności przemysłowej. Również kodeks pracy zawiera szereg środków prawnych przysługujących pracownikowi w przypadku naruszenia przez pracodawcę dóbr osobistych. Jednym z takich środków, mającym doniosłe znaczenie praktyczne, jest art. 55 § 11 k.p., zgodnie z którym w przypadku ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków pracowniczych (a więc i obowiązku poszanowania dóbr osobistych pracownika) pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia. Pamiętać należy, iż środek prawny przysługujący pracownikowi zależeć będzie od charakteru naruszonego dobra osobistego. Przykładowo, jeśli pracodawca naruszy dobre imię pracownika poprzez rozpowszechnienie nieprawdziwej informacji, pracownikowi przysługiwać może roszczenie o złożenie odpowiedniego oświadczenia przez pracodawcę (art. 24 § 1 k.c.). Jeśli natomiast dojdzie do naruszenia autorskich praw osobistych pracownika, pracownik będzie mógł skorzystać z roszczeń przewidzianych w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.