Obsługa płatności elektronicznych klientów SKOK w sklepach internetowych

Rynek e-commerce w Polsce oceniany w 2009 r. na kwotę ok. 13 mld złotych bazuje nie tylko na szerokim asortymencie dostępnych produktów, ale także na udostępnianiu klientom szerokiego wachlarza sposobów płatności. Z punktu widzenia łatwości dokonywania zakupów, najbardziej wygodnym dla klientów narzędziem płatności są elektroniczne instrumenty płatnicze określane jako Pay-by-link (PBL lub przelew predefiniowany), funkcjonujące w Polsce jako najbardziej rozpowszechnione sposoby płatności obok tradycyjnych przelewów oraz płatności za pobraniem.

Wygoda narzędzi typu PBL zawiera się w niskim skomplikowaniu realizacji usługi z punktu widzenia kupującego. Konsument nabywający produkt, klika w odnośnik wskazujący na właściwy dla niego bank, po czym następuje przekierowanie do systemu bankowości elektronicznej, gdzie otrzymując do weryfikacji wypełnioną formatkę przelewu (kwota, odbiorca, tytuł przelewu), klient dokonuje wyłącznie akceptacji zdefiniowanego przelewu. Bank dostarczający tego typu rozwiązania płatności standardowo wiąże je z obowiązkiem posiadania przez odbiorcę przelewu konta w danym banku oraz udostępnianiem rozwiązań funkcjonalnych informujących odbiorcę o fakcie prawidłowego (tj. dokonanego z konta, na którym znajduje się wystarczająca ilość środków) zrealizowania przelewu. Przykładami narzędzi tego typu są m.in. mTransfer czy Płacę z Inteligo.

W zakresie dostępu do tego typu płatności większość z banków detalicznych oferuje płatności PBL, uznając je z jednej strony za narzędzie służącego do zwiększenia częstotliwości dokonywania transakcji, a z drugiej za narzędzie marketingowe umożliwiające kreowanie banku jako nowoczesnego i wygodnego dla konsumentów. W tym kontekście za budzący zdziwienie należy uznać brak tego typu rozwiązań w oferowanych przez SKOK-i pakietach usług, być może wynikający z otoczenia prawnego tego typu instytucji oraz wiążącej się z tym konieczności odmiennego zorganizowania modelu biznesowego tego typu płatności.

Z punktu widzenia analizy sytuacji prawnej SKOK-ów, decydujące znaczenie dla wyboru modelu biznesowego ma ustawowe ograniczenie realizacji usług finansowych wyłącznie do swoich członków, którymi mogą być osoby fizyczne. Powyższe, z racji utrwalonego na polskim rynku modelu biznesowego, opartego na pobieraniu wynagrodzenia za korzystanie z PBL wyłącznie od sklepu internetowego, uniemożliwia płynne zastosowanie ww. modelu dla transakcji dokonywanych przez posiadaczy kont w kasach. Dodatkowo z racji wymienionego ograniczenia nie jest w sposób faktyczny (większość znaczących sklepów internetowych działa w formie spółek kapitałowych) możliwy model „parsowania” konta w SKOK polegający w skrócie na otworzeniu rachunku w kasie oraz informatycznym i zautomatyzowanym sprawdzaniu wpływu środków od konsumentów posiadających rachunki w tej samej kasie (w celu szybkiego otrzymywania informacji o dokonaniu transakcji).

Biorąc powyższe pod uwagę, za model, w którym kasy mogłyby udostępniać swoim konsumentom płatności typu PBL, jest świadczenie powyższych usług wyłącznie jako skierowanej do swoich członków usługi bankowości elektronicznej, co jest dozwolone na podstawie art. 35 ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych. Informacja o dokonaniu płatności (prawidłowym obciążeniu konta konsumenta) oraz autowypełnienie formatki przelewu realizowane byłoby zgodnie z dyspozycją członka kasy i dokonywane na jego koszt (opłata za przelew), natomiast zainteresowane sklepy internetowe dokonywałyby jedynie rejestracji w systemie informatycznym kasy. Potencjalna kwestia odpłatności procesu rejestracji, realizowana np. przez zewnętrzny podmiot świadczący obsługę informatyczną rejestru odbiorców przelewów – sklepów, nie zmieniałaby z punktu widzenia prawnego specyfiki PBL jako usługi świadczonej wyłącznie na rzecz członków kasy. Model powyższy, różny od dotychczas funkcjonującego na rynku (zwyczajowo akceptant płaci za wykorzystanie narzędzia bezpośrednio bankowi lub agentowi rozliczeniowemu), w dalszym ciągu spełniałby podstawowy z punktu widzenia członków kas i samych SKOK-ów cel, jakim jest zapewnienie konsumentom wygodnych narzędzi korzystania z rachunku rozliczeniowego oraz budowanie obrazu tego typu instytucji parabankowych jako podmiotów innowacyjnych i otwartych na nowe potrzeby swoich klientów.