Łączenie się spółek a spory sądowe – wybrane aspekty

Problematyka łączenia się spółek w trybie art. 491 i nast. k.s.h. dotyczy zazwyczaj podmiotów, które aktywnie prowadzą działalność gospodarczą, co z kolei niejednokrotnie wiąże się z koniecznością uczestniczenia w procesach sądowych w charakterze strony. Powstaje zatem zagadnienie wpływu łączenia się spółek i związanej z tym sukcesji uniwersalnej na wszczynanie nowych oraz na dalsze prowadzenie uprzednio wszczętych sporów sądowych.

W świetle przepisów k.p.c. i k.s.h. można stwierdzić, że jeśli do połączenia spółek doszło jeszcze przed wszczęciem postępowania sądowego, to odpowiednio powodem lub pozwanym co do zasady może być tylko spółka przejmująca lub spółka nowo zawiązana, a nie np. spółka przejmowana. Jeżeli natomiast do sukcesji uniwersalnej w ramach łączenia się spółek doszło już po wszczęciu postępowania przed Sądem, to – jeśli stroną takiego postępowania była spółka przejmowana (lub spółka łącząca się w rozumieniu art. 492 § 1 pkt 2 k.s.h.) – takie postępowanie co do zasady powinno toczyć się dalej z udziałem spółki przejmującej (lub spółki nowo zawiązanej) będącej ogólnym następcą prawnym. Niekiedy może się jednak zdarzyć, że po połączeniu się spółek – z uwagi na przedmiot procesu lub szczególną sytuację procesową – kontynuowanie procesu oraz wydanie wyroku nie będzie już możliwe.

Pełnomocnik procesowy spółki zgłaszającej się w procesie jako sukcesor uniwersalny powinien wykazać przed Sądem swoje umocowanie, a także ogólne następstwo prawne, na które się powołuje. Sukcesja uniwersalna z art. 494 § 1 k.s.h. może być wykazana przez każdy z podmiotów uczestniczących w procesie stosownym odpisem z rejestru przedsiębiorców (KRS), zawierającym informację (wpis) o połączeniu się spółek. Dokument ten – o ile został wydany w formie papierowej przez Centralną Informację Krajowego Rejestru Sądowego – z mocy art. 4 ust. 3 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym ma moc dokumentu urzędowego. Należy przy tym podkreślić, że art. 17 wyżej wymienionej ustawy ustanawia domniemanie prawdziwości danych wpisanych do rejestru przedsiębiorców, a wedle art. 8 tejże ustawy rejestr przedsiębiorców jest jawny i każdy ma prawo dostępu do danych w nim zawartych oraz do otrzymania poświadczonych odpisów z tegoż rejestru. Stąd wykazanie sukcesji uniwersalnej i wskazanie ogólnego następcy prawnego (w ramach art. 494 § 1 k.s.h.) z reguły nie nastręcza trudności (także w przypadku, którego dotyczy art. 788 § 1 k.p.c.).