Czy wekslu można zastrzec odsetki?
Ustawa o prawie wekslowym z dnia 28 kwietnia 1936 r. przewiduje możliwość zastrzeżenia odsetek w wekslu, jednakże nie jest to możliwe w wekslach każdego rodzaju. Stosownie bowiem do treści przepisu art. 5 prawa wekslowego w wekslu płatnym za okazaniem lub w pewien czas po okazaniu, wystawca może zastrzec oprocentowanie sumy wekslowej. Tym samym odsetek nie można zastrzegać w wekslach płatnych w określonej dacie lub pewien czas po dacie. Jednakże umieszczenie zastrzeżenia oprocentowania sumy wekslowej w wekslu płatnym w określonej dacie lub pewien czas po dacie nie powoduje nieważności weksla. Zastrzeżenie takie zgodnie z art. 5 ust. 1 prawa wekslowego uważane jest za nienapisane. Weksel będzie zatem ważny, lecz tylko na kwotę sumy wekslowej oznaczonej w jego treści. Również w przypadku weksli nie zawierających w ogóle daty płatności możliwe jest zastrzeżenie odsetek. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 2 prawa wekslowego weksel, w którym nie oznaczono daty płatności uważany jest za weksel płatny za okazaniem. Przy umieszczaniu klauzuli oprocentowania na wekslu istotnym jest, aby stopa odsetek określona była w treści weksla. Brak określenia w treści weksla wysokości oprocentowania oznaczać bowiem będzie, iż klauzula oprocentowania uważana będzie za nienapisaną. Taki bowiem rygor wprowadza art. 5 ust. 2 ustawy prawa wekslowego. Należy także pamiętać, iż powszechnie przyjmuje się, że samo tylko wskazanie w treści weksla, iż należne będą odsetki w „wysokości ustawowej” nie czyni zadość wymogowi oznaczenia stopy odsetkowej. Tym samym zastrzeżenie odsetek w wysokości ustawowej uważane będzie za nienapisane i nie będzie skutkować nieważnością weksla. Przy ustalaniu wysokości oprocentowania weksla należy mieć również na uwadze określający odsetki maksymalne przepis art. 359 k.c. według którego wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. Tak więc wysokość odsetek wskazanych w wekslu nie może przekraczać odsetek maksymalnych. Przykładowe brzmienie klauzuli odsetkowej można określić w następujący sposób „zapłacicie w miesiąc po okazaniu za ten weksel na zlecenie X sumę 10.000 złotych z odsetkami 12%” lub – w przypadku weksla własnego – „za okazaniem zapłacę za ten weksel własny na zlecenie Y kwotę 5.000 zł z oprocentowaniem 10%”. Datą początkową, od której nalicza się odsetki jest, co do zasady, data wystawienia weksla. W doktrynie panuje jednak zgodność, iż można także zastrzec inną datę początkową. Przyjmuje się bowiem powszechnie, iż data ta może być wcześniejszą lub późniejszą w stosunku do daty wystawienia weksla. Warto również zaznaczyć, iż stosownie do treści art. 73 ustawy prawa wekslowego do terminów ustawowych lub w wekslu oznaczonych nie wlicza się dnia początkowego, a zatem za dzień wystawienia weksla nie są naliczane odsetki. Klauzulę oprocentowania może umieścić na wekslu, w zasadzie, wyłącznie wystawca weksla. Umieszczenie takiej klauzuli przez inną osobę niż wystawca weksla stanowi zmianę jego treści. W związku z powyższym, każdorazowy posiadacz weksla (niebędący wystawcą) winien uzyskać zgodę wystawcy oraz pozostałych osób, które podpisały się na wekslu przed posiadaczem chcącym umieścić na wekslu taką klauzulę. Dopuszczalne jest również zastrzeżenie oprocentowania weksla w deklaracji wekslowej, która stanowić będzie następnie podstawę do umieszczenia takiej klauzuli przy wypełnianiu weksla. Z punktu widzenia obrotu gospodarczego istotnym jest, iż klauzula oprocentowania sumy wekslowej może być zawarta zarówno w wekslu trasowanym, jak też i w wekslu własnym, co wynika wprost z przepisu art. 103 ustawy prawa wekslowego. Warto zaznaczyć, iż w przypadku weksli płatnych w określonej dacie lub w pewien czas po dacie, a więc w których data płatności jest z góry określona, również możliwe jest „oprocentowanie” sumy wekslowej. Do kwoty wekslowej należy bowiem doliczyć sumę odsetek należnych do dnia płatności. Określona w ten sposób kwota zobowiązania wekslowego odpowiadać będzie wymogowi, aby w treści weksla wskazana była „oznaczona suma pieniężna”. Ponieważ w ww. wekslach data płatności jest znana w chwili wypełniania możliwe jest określenie należnej kwoty odsetek. Należy wreszcie wskazać, iż nie można mylić klauzuli wekslowej z oprocentowaniem należnym wskutek zwłoki w zapłacie weksla. W razie zwłoki w zapłacie weksli wystawionych i płatnych w Polsce – wierzyciel może bowiem dochodzić odsetek ustawowych, naliczanych od dnia płatności. Tym samym odsetki w wysokości określonej w treści weksla należne będą do dnia jego płatności, natomiast od dnia płatności naliczane będą odsetki w wysokości ustawowej.