„Majątek” spółki cywilnej

Wspólnicy, zawierając umowę spółki, zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Czy w związku z powyższym spółka cywilna może posiadać swój majątek?

Zgodnie z trafnym stanowiskiem wyrażonym w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2003 r. o sygn. akt I CK 201/02 spółka cywilna nie jest podmiotem prawnym odrębnym od wspólników, lecz jest wielostronnym stosunkiem zobowiązaniowym łączącym wspólników. Innymi słowy, spółka cywilna nie posiada podmiotowości prawnej, tzn. nie może być podmiotem praw i obowiązków, nie może więc posiadać jakiegokolwiek majątku.

Z powyższych względów majątek zgromadzony przez wspólników w ramach spółki jest wspólnym majątkiem wspólników (tzw. „wspólność łączna”), odrębnym od majątków poszczególnych wspólników. Wspólność majątku wspólników charakteryzuje brak wyróżnienia udziałów w tym majątku, w przeciwieństwie do współwłasności w częściach ułamkowych. Innymi słowy każdy ze wspólników jest tak samo uprawniony zarówno do całego majątku, jak i do poszczególnych jego składników. Ponadto, w czasie trwania spółki wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku wspólników. Z drugiej strony brak określenia udziałów powoduje niemożność rozporządzania przez wspólników udziałem w majątku wspólnym nawet za zgodą wszystkich wspólników. Do wspólnego majątku zalicza się wszystkie dobra, które zostały wniesione przez wspólników tytułem wkładu na własność bądź zostały nabyte przez wspólników w czasie trwania spółki.

Wierzyciel osobisty wspólnika co do zasady nie może zaspokoić się z majątku wspólnego wspólników w czasie trwania spółki. Wierzyciel może jednak zaspokoić się z przedmiotów wniesionych do spółki jedynie do używania, gdyż stanowią one wyłączną własność wspólnika wnoszącego wkład. Warto jednak mieć na uwadze, iż jeżeli wierzyciel osobisty wspólnika napotykałby trudności w zaspokojeniu swoich wierzytelności z majątku osobistego wspólnika, to może skorzystać z możliwości wypowiedzenia udziału wspólnika w spółce.

Powyższa wspólność z chwilą rozwiązania stosunku spółki cywilnej przekształca się we współwłasność w częściach ułamkowych. Z majątku pozostałego po zapłaceniu długów spółki zwraca się wspólnikom ich wkłady. Pozostałą nadwyżkę wspólnego majątku dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach spółki.