Miesiąc: kwiecień 2010

Stosunkowo mocna ochrona dla mam gwarantowana przez przepisy nie jest bezwzględna i trwała. Pracodawca może zwolnić kobietę na macierzyńskim, gdy ogłosił swoją upadłość lub likwidację.

Pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę w okresie urlopu macierzyńskiego (art. 177 Kodeksu pracy). Pracodawca nie może też wypowiedzieć, ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu. Wyjątek stanowią sytuacje, kiedy pracodawca ogłosił swoją upadłość lub likwidację. Ewentualnie, gdy pracownik złożył wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego jako odpowiedź na czynności pracodawcy zmierzające do rozwiązania umowy o pracę, krótko mówiąc spóźnił się z takim wnioskiem.

Zdarza się nawet często, że pracownice – matki – z obawy przed utratą pracy składają wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika. Również w okresie takiego obniżonego czasu pracy pracodawca nie może wypowiedzieć, ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy. Wyjątki w takiej sytuacji są analogiczne do tych w przypadku przebywania na urlopie wychowawczym (likwidacja, upadłość).

Wydawałoby się, że poza sytuacjami wskazanymi wyżej, nie ma innej możliwości rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem przebywającym na urlopie wychowawczym bądź korzystającym z obniżonego wymiaru czasu pracy.

Niestety, okazuje się, że jeszcze jedną możliwość rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem szczególnie chronionym dają przepisy ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. Nr 90, poz. 844 ze zm. – dalej ustawa o zwolnieniach grupowych).

Jak się okazuje przepisy art. 10 ust. 1 i 2 wskazanej wyżej ustawy mogą stanowić podstawę rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem w okresie urlopu wychowawczego także w sytuacjach, gdy nie zachodzą przesłanki przewidziane w art. 1861 § 1 zdaniu drugim Kodeksu pracy (t.j. pracodawca ogłosił upadłość, jest w stanie likwidacji bądź są podstawy do rozwiązania umowy o pracę z winy pracownika).

Art. 10 ust 1 i 2 ustawy o zwolnieniach grupowych, odsyła do przepisów art. 5 ust. 3-7 tejże ustawy. Przy przyjętej interpretacji pojęcia urlopu pracowniczego, o którym mowa w art. 41 Kodeksu pracy, przepis ten nie dotyczy pracowników korzystających z urlopu wychowawczego. Do pracowników przebywających na urlopie wychowawczym odnosi się natomiast przepis art. 10 ust. 2, według którego w przypadku określonym w ust. 1 pracodawca może rozwiązać stosunki pracy, w drodze wypowiedzenia, z pracownikami, których stosunek pracy podlega z mocy odrębnych przepisów szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem (przepisy art. 1861 i 1868 Kodeksu pracy należą do przepisów odrębnych dotyczących szczególnej ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy, o których mowa w art. 10 ust.2 ustawy) i wobec których jest dopuszczalne wypowiedzenie stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, pod warunkiem niezgłoszenia sprzeciwu przez zakładową organizację związkową w terminie 14 dni od otrzymania zawiadomienia o zamierzonym wypowiedzeniu.

Należy też zaznaczyć, że tryb określony w art. 10 ustawy o zwolnieniach grupowych dotyczy indywidualnego trybu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, to znaczy zwolnień z przyczyn, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy, jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron, a liczba zwalnianych pracowników nie osiąga progów przewidzianych dla zwolnienia grupowego. Powyżej zaprezentowane stanowisko wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 15 lutego 2006 r., II PZP 13/05.

O ile przyczyny wskazane wprost w przepisach dotyczących ochrony pracowników przebywających na urlopie macierzyńskim, jak i wychowawczym, a zezwalające na rozwiązanie stosunku pracy są jasne (upadłość, likwidacja pracodawcy, dyscyplinarka, o tyle oparcie możliwości rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem na urlopie macierzyńskim czy wychowawczym na przepisach ustawy o zwolnieniach grupowych i interpretacji jej regulacji w omawianym orzeczeniu Sądu Najwyższego może budzić wątpliwości zarówno w kontekście wykładni systemowej, jak i podstawowych zasad prawa pracy.

Powyżej przytoczone argumenty jednoznacznie potwierdzają, że w realiach polskiego prawa pracy matka – pracownik w zasadzie podlega bardzo słabej ochronie, żeby nie powiedzieć iluzorycznej.

W myśl art. 101 ustawy o samorządzie gminnym każdy, kogo interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem organu gminy, może złożyć skargę do sądu administracyjnego. Co oznaczają te pojęcia? Legitymacja do wystąpienia do sądu administracyjnego opiera się na subiektywnym przekonaniu osoby o naruszeniu jej interesu lub uprawnienia. Najprościej ujmując, interes prawny to taki, z którego wywodzi się możliwość żądania od organu administracji podjęcia określonych czynności, mających na celu zrealizowanie interesu lub usunięcie zaistniałego zagrożenia. Ze względu na indywidualny charakter decyzji wydawanej przez organ, interes prawny podlegający zaspokojeniu przez administrację musi być osobisty, własny, indywidualny, a ponadto konkretny, dający się obiektywnie stwierdzić, aktualny i znajdujący swoją podstawę w przepisach prawa materialnego oraz potwierdzenie w okolicznościach faktycznych. Nie może być wyprowadzany z samego tylko faktu istnienia jakiegoś aktu prawnego ani mieć charakteru hipotetycznego. O jego istnieniu decyduje jednak ocena ustawodawcy a nie przekonanie zainteresowanego. Norma prawa materialnego, stanowiąca podstawę interesu prawnego, powinna być normą dającą się indywidualnie wyodrębnić, określić i ustalić treściowo. Do sądu administracyjnego skarżyć można nie tylko naruszające interes prawny lub uprawnienie działanie wójta czy rady, ale także zaniechanie tych organów, akty prawa miejscowego, uchwały dotyczące budżetu gminy, programów gospodarczych, akty dotyczące przejęcia zadań z zakresu administracji rządowej, współdziałania z innymi gminami, herbu gminy, nazw ulic i placów, nadania honorowego obywatelstwa gminy (mające charakter indywidualny, ale zaliczane do kategorii-spraw publicznych) oraz akty podejmowane w sprawach majątkowych przekraczających zakres zwykłego zarządu, ale tylko te z nich, które ustalają ogólne zasady zarządu majątkiem i reguły gospodarowania mieniem (np. przeznaczające do sprzedaży budynki komunalne, ustalające zasady przetargu przy sprzedaży komunalnych mieszkań). Skarga nie przysługuje natomiast na uchwały rady gminy podejmowane m.in. w sprawach likwidacji miejskiego przedsiębiorstwa komunikacyjnego czy akceptujące ceny za wodę pobieraną z urządzeń wodociągowych i za ścieki wprowadzane do urządzeń kanalizacyjnych.

Wobec niedawno zapadłego wyroku WSA w Warszawie w sprawie udostępnienia adresów IP na wniosek prawników reprezentujących Marylę Rodowicz w zakresie roszczeń dotyczących naruszeń dóbr osobistych, zasadne wydaje się rozważenie kwestii zasadności i sposobów pozyskiwania tego typu informacji.

Warto zaznaczyć kontrowersje dotyczące samego uznania numeru IP za dane osobowe. Co prawda wskazany wyrok wprost wskazywał, iż numer IP należy określać jako należący do zbioru tego typu danych, to jednak z punktu widzenia praktyki, nie tylko prawniczej, ale i osób zajmujących się na co dzień problematyką internetu, takie określenie jest co najmniej dyskusyjne. Od kilku lat praktycy zajmujący się zagadnieniami dotyczącymi ochrony danych osobowych podnosili szereg wątpliwości odnośnie tak opisywanej kwalifikacji numeru IP. W zależności od modelu zbierania danych (numer IP przetwarzany razem z numerem PESEL, imieniem i nazwiskiem lub sam numer IP przetwarzany bez innych danych) stosowali rodzaj wybiegu, uznając zgodnie z przepisami ustawy o ochronie danych osobowych, iż numer IP jest częścią zbioru innych danych osobowych (a tym samym jest traktowany jako dana osobowa) lub że jest jedynie informacją czysto techniczną, zapisywaną rutynowo bez wprowadzania porządkowania dokonywanych zapisów i bez przypisania konkretnej osobie .

Orzeczenie WSA w tym kontekście bez wątpienia ważne dla praktyki zarówno administratorów danych osobowych jak i prawników, nie stanowi jednak obiektywnego wskazania kończącego toczone w tym temacie spory. WSA w wyroku, wskazując na definicję numeru IP, niejako prześlizgując się nad tematem możliwości zmiany numeru IP przy pomocy rozwiązań informatycznych (wspomniany w orzeczeniu IP spoofing), a tym samym niemożliwości uznania go za dane osobowe, stwierdza, iż tenże numer jako przypisywany stale lub czasowo do danego urządzenia, tym samym istnieje możliwość identyfikacji użytkownika, a więc należy uznać go zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych za dane osobowe. Pominięciu ulega tu kwestia, iż podmiot dokonujący przetwarzania wskazanego numeru nie ma wprost możliwości identyfikacji posiadacza, gdyż jest to możliwe jedynie przez podmiot świadczący usługę dostępu do internetu (przydzielającego w Polsce numery IP czy to przez przypisanie stałego numeru, czy też czasowego przydzielenia z posiadanej puli numerów, co stanowi w Polsce regułę). Dodatkowo podkreślić należy, iż sam numer IP, jako numer identyfikujący geograficznie, bez wskazania daty, a nierzadko dokładnej godziny i minuty wpisu, będzie bezużyteczny dla ewentualnego zainteresowanego w wypadku IP przydzielanego w sposób dynamiczny (zmiennie przy każdym połączeniu z internetem).

Tak więc co najmniej zasadne jest rozważenie, czy w powyższym wypadku (konieczności weryfikacji danych u dwóch niezależnych podmiotów, poniesienie kosztu ww. czynności oraz długi czas oczekiwania na uzyskanie rzeczywiście indywidualizującego określenia użytkownika) nie należy mimo treści przywołanego wyroku uznać numer IP jednak za spełniający wytyczne art. 6 ust. 3 wspomnianej ustawy wskazującej iż „informacji nie uważa się za umożliwiającą określenie tożsamości osoby, jeżeli wymagałoby to nadmiernych kosztów, czasu lub działań”.

Abstrahując od powyższych rozważań, gdyby uznać zrealizowane przez WSA w Warszawie przyporządkowanie za prawidłowe i ustalające dalszą praktykę organów, przed osobami dochodzącymi swoich praw w kontekście naruszeń ich dóbr osobistych przez anonimowych do tej pory użytkowników, otwiera się możliwość – co prawda długotrwałej – procedury zmierzającej do ustalenia tożsamości bezkarnych dotąd internautów.

Procedura taka winna być rozpoczęta od wniesienia do portalu internetowego, jako podmiotu realizującego obowiązki administratora danych osobowych, umotywowanego pisemnego wniosku opartego o art. 29 ust. 2 w zw. z ust. 3 ustawy o ochronie danych osobowych, tj. wskazującego o jakie dane chodzi (w konkretnym wypadku IP użytkownika dokonującego wpisu na forum, wskazującego np. treść wpisu, nick użytkownika) oraz przeznaczenie wykorzystania wnioskowanych danych. Warunkami, od których portal może uzależnić przekazanie takich danych jest wiarygodne uzasadnienie potrzeby posiadania wnioskowanych danych oraz brak naruszenia przez takie przekazanie praw i wolności osób, których dane dotyczą.

Z punktu widzenia praktyki, należy uznać, iż uzasadnienie, o którym mowa powyżej, będzie polegało na jedynie uprawdopodobnieniu względem portalu faktu potrzeby pozyskania danych i warunek ten zostanie spełniony poprzez wskazanie, iż wpis osoby identyfikowalnej numerem IP naruszył dobra osobiste wnioskodawcy (wraz z opisaniem naruszonego dobra) i zamierza on podjąć kroki procesowe zmierzające do dochodzenia roszczeń powstałych na skutek wskazanego naruszenia. Za element bez wątpienia uprawdopodobniający istnienie takiej potrzeby z pewnością należy potraktować fakt wystąpienia pełnomocnika profesjonalnego (radca prawny lub adwokat), którego występowanie w realizowanej procedurze uzyskania danych wskaże jednoznacznie na istniejący i skonkretyzowany zamiar wystąpienia na drogę powództwa cywilnego.

Choć ustawa posługuje się w opisie przedmiotowego uprawnienia wnioskodawcy formą teoretycznie wskazującą na pozostawienie do decyzji portalu faktu przekazania wnioskowanych danych, to jednak orzecznictwo, praktyka GIODO i wykładnia funkcjonalna przepisu jednoznacznie wskazują, iż nie dość, że portal winien udzielić takiej informacji niezwłocznie, to w wypadku spełnienia przez wnioskodawcę opisywanych przesłanek, nie ma możliwości wydania decyzji negatywnej. W wypadku jednak, gdy prawidłowo przygotowany i umotywowany wniosek skierowany do portalu internetowego spotka się z nieuzasadnioną odmową wnioskodawcy zgodnie z art. 18 ust. 1 ww. ustawy, przysługuje prawo do złożenia wniosku do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych o wydanie decyzji administracyjnej zmierzającej do przywrócenia stanu zgodnego z prawem, czyli przekazania danych wnioskodawcy. W większości wypadków, należy uznać, iż skierowanie prawidłowo umotywowanego wniosku do GIODO i wydanie pozytywnej decyzji przez organ zakończy procedurę zmierzającą do uzyskania przedmiotowych danych i przed wnioskodawcą w celu skierowania pozwu pozostanie jeszcze tylko zrealizowanie analogicznej procedury względem podmiotu dostarczającego internet dysponentowi numeru IP, gdzie ostatecznie uzyska imię i nazwisko oraz adres osoby, której zarzuca naruszenie swoich dóbr osobistych. Z drugiej jednak strony, możliwa jest także sytuacja w której aktywnie działający w interesie anonimowości swoich użytkowników portal spróbuje wzruszyć uzyskaną w GIODO decyzję na drodze sądowej, a nawet pokusi się o kasację od potencjalnie niekorzystnego wyroku sądu administracyjnego, co wydłuży proces uzyskania numeru IP o co najmniej kilka lat – co w przypadku zarzutów podnoszonych przez pomawiane podmioty gospodarcze w większości wypadków skutkować może przedawnieniem ewentualnych roszczeń.

Główna regulacja prawna akredytywy znajduje się w ustawie Prawo bankowe, która rozróżnia dwa podstawowe rodzaje akredytyw: często stosowaną w obrocie bankowym akredytywę dokumentową i rzadziej spotykaną akredytywę pieniężną.

Przez pojęcie akredytywy dokumentowej rozumiemy pisemne zobowiązanie banku importera do wypłacenia eksporterowi (beneficjent akredytywy) należności w zamian za złożenie dokumentów reprezentujących towar. Bank importera zobowiązuje się wypłacić określoną kwotę eksporterowi, który wykaże, że wywiązał się ze swych zobowiązań kontraktowych, oraz przedłoży dokumenty wskazane w akredytywie. Przeważnie przedstawiane to konosament, list przewozowy lub faktura. Akredytywa dokumentowa stanowi uwarunkowaną formę płatności. Akredytywa ma charakter abstrakcyjny, co w konsekwencji powoduje, że bank otwierający akredytywę zobligowany jest do wnikliwego, profesjonalnego sprawdzenia przedstawionych mu dokumentów pod kątem formalnym, zewnętrznym, nie ma on natomiast uprawnień do merytorycznej oceny dokumentów i okoliczności w nich stwierdzonych. W konstrukcji akredytywy wyróżniamy co najmniej trzy stosunki prawne: stosunek prawny łączący zleceniodawcę (importera) z bankiem otwierającym akredytywę, stosunek łączący bank z beneficjentem akredytywy (eksportera) oraz zleceniodawcę z beneficjentem. Akredytywa dokumentowa jest zobowiązaniem samoistnym i niezależnym, pomimo związku z umową sprzedaży. Dzięki niej rozliczenie płatności może znaczne ograniczyć, a nawet eliminować ryzyko transakcyjne stron kontraktu. Eksporter może ograniczyć ryzyko odbioru i ryzyko zapłaty, bowiem otrzymuje on zapłatę po przedłożeniu dokumentów zgodnych z akredytywą. Importer natomiast, żądając umieszczenia w dokumentach szczegółowych specyfikacji dotyczących zakupionego towaru, może ograniczyć ryzyko towarowe i ryzyko jakości. Akredytywa dokumentowa ma swoje zastosowanie przede wszystkim w stosunkach prawnych między eksporterami i importerami. Znacznie rzadziej jest stosowana w rozliczeniach krajowych.

Pasażerowie doczekali się zunifikowanej regulacji kwestii odpowiedzialności przewoźników (linii lotniczych) za szkody wyrządzone pasażerowi w związku z opóźnianiem lotu w postaci Rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91 ( dalej jako „Rozporządzenie).

Regulacja ta przewiduje prawo do wypłaty odszkodowania w konkretnej kwocie każdemu pasażerowi, bez względu na fakt poniesienia szkody, a także czy jest pasażerem indywidualnym czy tzw. biznesowym, jednakże w ściśle określonych okolicznościach, które nie przewidują opóźnienia lotu. Odszkodowanie, o którym mowa w Rozporządzeniu (art. 7) przewoźnik lotniczy wypłaca pasażerom niezwłocznie w konkretnych okolicznościach, m.in. w przypadku odmowy przyjęcia pasażerów na pokład wbrew ich woli lub też w przypadku odwołania lotu.

Natomiast w przypadku opóźnienia lotu, tj. jeżeli obsługujący przewoźnik lotniczy ma uzasadnione powody, by przewidywać, że lot będzie opóźniony w stosunku do planowego startu:

1. o dwie lub więcej godzin w przypadku lotów do 1 500 kilometrów; lub
2. o trzy lub więcej godzin w przypadku wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1 500 kilometrów i wszystkich innych lotów o długości pomiędzy 1 500 a 3 500 kilometrów, lub
3. o cztery lub więcej godzin w przypadku wszystkich innych lotów niż loty określone w lit. a) lub b),

pasażerowie otrzymują od obsługującego przewoźnika lotniczego:
pomoc określoną w art. 9 (posiłki oraz napoje w ilościach adekwatnych do czasu oczekiwania, zakwaterowanie w hotelu oraz transport między lotniskiem a hotelem), a gdy opóźnienie wynosi co najmniej pięć godzin – zwrot pełnego kosztu biletu po cenie, za jaką został kupiony, za część lub części nie odbytej podróży oraz za część lub części już odbyte, jeżeli lot nie służy już dłużej jakiemukolwiek celowi związanemu z pierwotnym planem podróży pasażera, wraz z, gdy jest to odpowiednie, lotem powrotnym do pierwszego miejsca odlotu, w najwcześniejszym możliwym terminie.

Zwrot kosztów wypłacany jest w terminie siedmiu dni, w jednej z form płatności: w gotówce, elektronicznym przelewem bankowym, przekazem bankowymi lub czekami bankowymi albo, za pisemną zgodą pasażera, w bonach podróżnych i/lub w formie innych usług.

Poza powyższym, drogą właściwą do uzyskania odszkodowania są wyłącznie przepisy prawa krajowego, a więc zasady ogólne kodeksu cywilnego, wymagające przede wszystkim udowodnienia faktu poniesienia i rozmiaru szkody (np. w przypadku osób prowadzących działalność biznesową mogą to być skutki nieobecności na ważnym spotkaniu i szkody wynikające z tego faktu).

Warto pamiętać jednakże o stanowisku Trybunału Sprawiedliwości WE (aktualnie UE), który w wyroku z dnia 19 listopada 2009r. w połączonych sprawach C-402/07 i C-432/07 Sturgeon / Condor Flugdienst GmbH oraz Böck i in. / Air France SA doprecyzował uregulowania Rozporządzenia, stwierdzając, iż pasażerom samolotów opóźnionych o co najmniej trzy godziny należy się odszkodowanie tak samo jak pasażerom lotów odwołanych. Sędziowie uznali, iż w przypadku odwołania lotu lub odmowy wstępu na pokład, bo linia sprzedała więcej biletów niż miejsc, pasażerom przysługuje zryczałtowane odszkodowanie w wysokości od 250 do 600 euro w zależności od długości trasy. Zdaniem sędziów, pasażerowie, którzy dolecą na miejsce kilka godzin później, niż przewiduje rozkład, nie mogą być gorzej traktowani, a zatem nie jest uzasadnione odmienne traktowanie pasażerów opóźnionych lotów, którzy przybywają do miejsca docelowego trzy godziny lub więcej po pierwotnie przewidzianej godzinie przylotu. Trybunał zwrócił jednak uwagę, że takie opóźnienie nie rodzi prawa do odszkodowania, jeżeli było spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.