Miesiąc: luty 2007

Opodatkowanie VAT umów zlecenia i o dzieło Mimo, że zmiana ustawy o VAT w zakresie opodatkowania usług świadczonych w ramach umów zlecenia lub o dzieło, obowiązuje od dłuższego już czasu, podatnicy nadal mają wątpliwości w jakich przypadkach podlegają regulacjom ustawy. Co do zasady, jeżeli istnieje stosunek prawny, w ramach którego zleceniodawca ponosi odpowiedzialność za działania zleceniobiorcy, to wtedy nie są to usługi w rozumieniu ustawy o VAT, a więc nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem. Przyjmuje się, że chodzi o taki stosunek prawny stron, który wykazuje cechy właściwe stosunkowi pracy. W rezultacie umowa określająca w ten sposób warunki wykonania usługi, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego za wykonane czynności wobec osób trzecich, nie powinna podlegać VAT. Definicja czynności opodatkowanych z art. 15 ust.3 pkt 3 ustawy o VAT jest jednak na tyle niejednoznaczna, że nadal trudno jest wyznaczyć klarowne kryteria w jakich umowy zlecenia i o dzieło nie podlegają VAT. Największe wątpliwości wzbudza ciągle kwestia zakresu odpowiedzialności zlecającego usługę i ustalenie jak należy w zawieranych umowach definiować przesłankę, tę odpowiedzialność, aby zleceniobiorca mógł korzystać z wyłączenia z opodatkowania VAT. Stwierdzenie, że zasadniczo umowę należy ukształtować tak, aby ograniczała samodzielność wykonującego usługę, na przykład poprzez wprowadzanie klauzul, z których wynikać będzie, że ryzyko gospodarcze związane z wykonaniem umowy ponosi zamawiający, w sporach z fiskusem nie zawsze okazuje się wystarczające. Przy ocenie podlegania umów zlecenia lub o dzieło opodatkowaniu VAT, organy podatkowe chętnie odwołują się do VI Dyrektywy i orzecznictwa ETS , z tym że dokonywana w ten sposób interpretacja art. 15 ustawy o VAT często bywa co najmniej dyskusyjna. Wydawałoby się, iż z czytelnych wskazówek wynikających z dorobku orzeczniczego ETS organy podatkowe wyprowadzają niekiedy dość zaskakujące wnioski, szczególnie w zakresie sposobu rozumienia przesłanki odpowiedzialności zlecającego za wykonane czynności wobec osób trzecich. Przyjmując, że za podatnika powinna być uważana osoba, która wykonuje swoją działalność jako podmiot działający w warunkach niepewności, np. co do popytu, konkurencji, a także ostatecznego rezultatu finansowego podjętej działalności, organy podatkowe często dodają przy tym jeszcze jeden element – występowania tożsamości przedmiotu zlecenia lub umowy o dzieło z przedmiotem działalności zleceniodawcy. Skutek jest taki, że za podatnika VAT może być uznana osoba świadcząca usługi wykorzystywane przez zlecającego, ale nie mieszczące się już w przedmiocie działalności zleceniodawcy, i to nawet w sytuacji wyłączenia w umowie odpowiedzialności zleceniobiorcy za wykonane czynności. Jako przykład absurdalności takiego podejścia można wskazać wykonywanie na zlecenie usług księgowych, które rzadko bywają zbieżne z przedmiotem działalności obsługiwanego podmiotu. Zasady opodatkowania czynności wykonywanych na podstawie umów zlecenia i o dzieło nadal budzą kontrowersje, a nieprzejrzyste przepisy nie ułatwiają podatnikom uniknięcia ryzyka błędu. W zapowiadanej nowelizacji ustawy o VAT ustawodawca powinien wyeliminować sygnalizowane problemy i doprecyzować warunki ustalone art. 15 tej ustawy.

Co do zasady, podstawą opodatkowania w imporcie towarów jest wartość celna powiększona o należne cło. Podstawową formą określenia wartości celnej jest jej odniesienie do wartości transakcyjnej. Powyższą kwestię regulują przepisy Wspólnotowego Kodeksu Celnego, zgodnie z którym wartością celną jest wartość transakcyjna, tzn. cena faktycznie zapłacona lub należna za towar sprzedany na eksport na terytorium celne Wspólnoty. Do tak ustalonej wartości transakcyjnej dodaje się m.in. koszty transportu przywiezionych towarów, które to zostały poniesione do miejsca, w którym towary zostały wprowadzone na terytorium celne Wspólnoty. Powyżej określony sposób ustalania podstawy opodatkowania w podatku od towarów i usług powoduje, że obowiązki w zakresie podatku VAT, determinują obowiązki związane z usługą transportu towarów.
Wobec powyższego, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o VAT, wpłata podatku z tytułu importu towarów, powinna być dokonana w terminie 10 dni, licząc od dnia powiadomienia importera przez organ celny o wysokości należności podatkowych, a gdy organ celny do takiego powiadomienia nie jest zobowiązany, podatnik jest zobowiązany do zapłaty kwoty i należnego podatku w terminie i na warunkach określonych dla uiszczenia cła, również gdy towary zostały zwolnione od cła lub stawki celne zostały zawieszone albo obniżone do wysokości 0%. Do poboru podatku należnego z tytułu importu towarów zobowiązany jest naczelnik urzędu celnego. Z powyższego mechanizmu poboru podatku VAT wynika, że najpierw należy zapłacić kwotę należności celnych wraz z VAT, a dopiero później możliwe jest obniżenie podatku należnego o podatek naliczony wynikający z dokumentu celnego. Wobec powyższego istnieje konieczność zapłaty podatku jeszcze przed możliwością jego odliczenia w deklaracji VAT-7, co powoduje negatywne konsekwencje dla przedsiębiorców, wpływając na ich płynność finansową. Pewną poprawę płynności finansowej importerów przynosi rozporządzenie Ministra Finansów, obowiązujące od 1 stycznia 2006 r., które określa inny niż w ustawie o podatku od towarów i usług termin zapłaty podatku – 16 dzień od zakończenia okresu rozliczeniowego, nie później jednak niż termin złożenia deklaracji VAT-7. Powyższy termin ma jednak ograniczone zastosowanie, jedynie w przypadku objęcia importowanych towarów procedurą uproszczoną. Powyższe rozwiązanie jest krokiem naprzód do poprawy płynności finansowej importerów, jednak nadal nie dorównuje prostocie rozliczeń przyjętych w innych państwach UE, w których podatek VAT z tytułu importu towarów jest uwzględniany w deklaracji rozliczeniowej, co powoduje, że nie ma konieczności uiszczania należności z tytułu tego podatku, zanim stanie się on podatkiem naliczonym. Należy mieć na uwadze, że nie ma konieczności narażania się na negatywne konsekwencje finansowe związane z importem towarów, bowiem procedury importu można dokonać w innym niż Polska państwie członkowskim.