Zarząd spółki akcyjnej zawierając umowę kredytową rzutującą na uprawnienia akcjonariuszy powinien pamiętać o zasadzie podziału kompetencji obowiązującej w spółce akcyjnej.
Zobowiązanie do niewypłacania dywidendy zawarte w umowie kredytu
Udzielenie finansowania przez bank na rzecz spółki akcyjnej uzależnione jest standardowo od spełnienia warunków wynikających z umowy kredytu. Katalog powinności spoczywających na kredytobiorcy jest zwykle istotnie rozbudowany. Wśród często praktykowanych zobowiązań dodatkowych spoczywających na dłużniku wymienić należy zakaz wypłaty dywidendy obowiązujący w całym okresie kredytowania. Klauzula przewidująca niemożność dystrybucji zysku zawarta jest w umowie kredytowej podpisywanej zazwyczaj przez zarząd spółki akcyjnej.
Tymczasem w spółce akcyjnej obowiązuje zasada podziału kompetencji. Zgodnie z tą regułą uchwała o podziale zysku należy do wyłącznej kompetencji zwyczajnego walnego zgromadzenia (art. 395 § 2 pkt 2 kodeksu spółek handlowych). Dlatego też ani statut spółki akcyjnej, ani inny dokument nie może przekazać kwestii wypłaty zysku do właściwości innego organu spółki akcyjnej lub osoby trzeciej. Ponadto, nieuzyskanie przez zarząd kredytobiorcy uprzedniego upoważnienia ze strony walnego zgromadzenia można zakwalifikować jako naruszenie ogólnego nakazu starannego działania w interesie spółki i lojalnego sprawowania mandatu przez zarząd.
Jak pogodzić oczekiwania akcjonariuszy i banku?
Moim zdaniem, aby zobowiązanie obejmujące restrykcje w wypłacie dywidendy przewidziane w umowie kredytowej było skuteczne względem kredytobiorcy i banku, zarząd dłużnika powinien zwrócić się do walnego zgromadzenia z wnioskiem o udzielenie uprzedniego upoważnienia do zawarcia kontraktu tej treści.
Konsekwencje braku umocowania
W braku uprzedniego upoważnienia walnego zgromadzenia kredytobiorcy do zawarcia umowy kredytowej istnieje ryzyko, że zarząd dłużnika narazi się na utratę zaufania ze strony akcjonariuszy, a bank na podnoszony przez kredytobiorcę zarzut bezskuteczności klauzuli dotyczącej wypłaty dywidendy.
Wskazówki praktyczne
Ze względów praktycznych umocowanie udzielone zarządowi kredytobiorcy do zawarcia umowy kredytowej regulującej m.in. wypłatę dywidendy powinno być w miarę możliwości skonkretyzowane i dotyczyć jednoznacznie wskazanego kredytu. W odniesieniu do kredytów konsorcjalnych upoważnienie nie musi wymieniać nazw wszystkich instytucji finansowych, które będę uczestniczyć w konsorcjum. W przypadku finansowania konsorcjonalnego za wystarczające należy uznać wskazanie w uchwale walnego zgromadzenia nazwy (firmy) podmiotu, któremu przypadnie rola agenta kredytu.
Co w kwestii wypłaty dywidendy wolno zarządowi kredytobiorcy?
Zagadnienie wypłaty dywidendy może stanowić przedmiot obowiązku informacyjnego kredytobiorcy względem banku. Co ważne, zawarcie umowy kredytowej przewidującej obowiązek zawiadomienia kredytodawcy o powzięciu uchwały dotyczącej wypłaty dywidendy nie wymaga uzyskiwania przez zarząd kredytobiorcy upoważnienia ze strony walnego zgromadzenia.