Zgodnie z prawem polskim, za cudzoziemca uznawana jest każda osoba, która nie posiada obywatelstwa polskiego. W praktyce, trzeba rozróżniać zatrudnienie cudzoziemców – obywateli państw UE/EOG i Szwajcarii oraz obywateli z innych krajów.
Obecnie osoby posiadające obywatelstwo państwa członkowskiego UE, Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) i Szwajcarii mogą podejmować pracę w Polsce bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę.
Inaczej wygląda sytuacja w odniesieniu do obywateli państw trzecich.
Ogólna zasada przewidziana w art. 88 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy brzmi, że jeżeli cudzoziemiec wykonuje pracę i przebywa na terytorium Polski wymagane jest zezwolenie na pracę. Warto jednak pamiętać, że wspomniana ustawa zawiera także dość szeroki wykaz cudzoziemców, którzy mogą pracować w Polsce bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę – pracodawca ma wyłącznie upewnić się, że cudzoziemiec posiada ważny dokument uprawniający do pobytu Polsce zrobić kopię tego dokumentu i przechowywać ją przez okres zatrudnienia cudzoziemca.
Jeżeli zgodnie z ustawą, zezwolenie na pracę jest wymagane, wówczas należy skierować się do wojewody, który na wniosek pracodawcy, wydaje zezwolenia na pracę. Obowiązek wystąpienie o zezwolenie na pracę należy do pracodawcy i po jego stronie leżą również koszty takiej rejestracji. Wielkość opłaty i formalność uzależnione są od rodzaju i okresu wykonywanej pracy. Wniosek o zezwolenie pracodawca składa wraz z pełną dokumentacją. W procesie tym nie uczestniczy pracownik, mimo że sprawa dotyczy jego interesów bezpośrednio.
We wniosku o zezwolenie na pracę cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej należy wskazać między innymi typ zezwolenia o jakie stara się pracodawca (istnieje 5 rodzajów zezwoleń na pracę(A,B,C,D,E), a procedury i kryteria wydawania zezwoleń różnią się w zależności od typu tego dokumentu).
Mówiąc o zezwoleniach na pracę, nie można pominąć procedury uproszczonej. Ten tryb pozwala obywatelowi Republiki Armenii, Republiki Białoruś, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Federacji Rosyjskiej i Ukrainy wykonywać pracę w Polsce przez 6 miesięcy w okresie 12 następujących po sobie miesięcy bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Warunkiem skorzystania z tej procedury jest zarejestrowanie przez powiatowy urząd pracy oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi oraz posiadanie przez cudzoziemca dokumentu potwierdzającego tytuł pobytowy w RP, z którym może wiązać się uprawnienie do wykonywania pracy na terytorium RP. Zarejestrowane oświadczenie zastępuje na pół roku zezwolenie na pracę i ze względu na minimum formalności i bezpłatność rejestracji oświadczenia procedura ta jest bardzo popularna w Polsce – zarówno wśród pracodawców, jak i cudzoziemców podejmujących pracę. Ale, niestety, nie bez nadużycia, które spowodowało zaostrzenie reguł rejestracji takich oświadczeń.
Autor: Valeryia Jelenskaja, prawnik z Kancelarii Chałas i Wspólnicy