PRAWYM OKIEM – felieton Piotra Madeja, aplikanta radcowskiego Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna, oddział we Wrocławiu
Jedną z ról uzasadnienia orzeczenia jest na pewno zapewnienie społeczeństwu poczucia transparentności, przejrzystości sprawowania władzy sądowniczej. Celem uzasadnienia jest przekonywanie do trafności orzeczenia. W jednym z orzeczeń Sąd Najwyższy wskazuje, iż „rolą orzecznictwa sądowego nie jest tylko i wyłącznie merytoryczne rozstrzygnięcie konkretnej, indywidualnej sprawy. Najkrócej rzecz biorąc, chodzi przede wszystkim o to, by dla wszystkich było wyraźne i niewątpliwie widoczne, iż w wyniku postępowania przed sądem zapadło najsłuszniejsze i najbardziej odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Jednym ze środków służących osiągnięciu tego celu jest wyczerpujące i wszechstronne (zarówno z merytorycznego, jak i z prawnego punktu widzenia) uzasadnienie orzeczenia, a już szczególnie wówczas – gdy (…) występują rozbieżne interesy stron, a rozstrzygnięcie musi przedłożyć jeden z tych interesów nad drugi. Wówczas właśnie szczególnie istotna rola uzasadnienia leży również w tym, by przekonać stronę, że jej stanowisko w sprawie zostało poważnie wzięte pod uwagę, a jeżeli zapadło inne rozstrzygnięcie to przyczyną tego są istotne powody.”
Biorąc pod uwagę ww. role i cele, jakie winno spełniać uzasadnienie orzeczenia, warto zwrócić uwagę na bardzo ciekawe uzasadnienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim. Uzasadniając treść swojego orzeczenia, w sprawie dotyczącej kwestii podatkowych związanych z darowiznami na rzecz kościelnych osób prawnych, sąd stawia zaskakujące pytanie: „A jak w podobnych przypadkach zareagowałby Jezus?” i dalej pisze „Odpowiedź na nie znajdujemy w rozdziale 17 Ewangelii według św. Mateusza. Dotyczy on wprowadzanego przez władców Izraela podatku na świątynie. Poborcy tego podatku (didrachmy) zapytali Piotra – „Wasz Nauczyciel nie płaci didrachmy? Piotr odpowiedział – Tak. Jezus, zwracając się do Piotra powiedział: „Szymonie, jak Ci się zdaje: Od kogo królowi ziemscy pobierają daniny lub podatki? Od synów swoich czy od obcych? Gdy Piotr odpowiedział – od obcych. Jezus mu rzekł: „A zatem synowie są wolni. Żebyśmy jednak nie dali im powodu do zgorszenia, idź nad jezioro i zarzuć wędkę. Weź pierwszą złowioną rybę, a gdy otworzysz jej pyszczek, znajdziesz statera (srebrna moneta grecka). Weź go i daj im za Mnie i za Siebie”.
Trzeba przyznać, że sądowi zależało niewątpliwie na pełnym zrozumieniu przez zainteresowanego proboszcza przyczyn takiego, a nie innego rozstrzygnięcia. Niemniej jednak nasuwa się pytanie, czy powoływanie się przez sąd na Ewangelię najpełniej realizuje cele uzasadnienia orzeczenia. Ale jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny, (OSK 1468/04) „prawidłowo sporządzone uzasadnienie wyroku powinno być, jak garnitur uszyty na miarę, a nie jak garnitur pierwszy lepszy, zdjęty w sklepie z wieszaka, który może kupić każdy klient i będzie jakoś pasował”.