Leasing może nieść ze sobą ryzyko w przypadku takich zdarzeń, jak kradzież, uszkodzenie, czy też niezapłacenie chociażby jednej raty przez podmiot gospodarczy korzystający z leasingu. Pamiętajmy, kradzież przedmiotu leasingu może spowodować konieczność natychmiastowego zapłacenia wszystkich rat.
Podpisanie umowy, zwłaszcza wieloletniej, wymaga rozważenia wszystkich jej aspektów. W związku z tym, że trudno czasem z góry przewidzieć takie okoliczności jak kryzys w danej branży, kradzieże czy inne zdarzenia losowe, warto poświęcić czas na szczegółową analizę umowy zarówno firmy leasingowej, jak i firmy ubezpieczeniowej, w zakresie warunków ochrony przedmiotu leasingu i skutków ewentualnych wyłączeń z ubezpieczenia, np. w sytuacji kradzieży przedmiotu leasingu przez pracownika korzystającego.
Czym właściwie jest umowa leasingu?
Umowa leasingu rodzi po stronie korzystającego – leasingobiorcy uprawnienie do używania rzeczy, jak też ewentualnego pobierania z niej pożytków przez czas oznaczony zgodnie z art. 709(1) Kodeksu cywilnego. Z definicji wynika, iż umowa leasingu to umowa, na mocy której finansujący (leasingodawca) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa – firmy leasingowej, nabyć rzecz od określonego zbywcy, na warunkach określonych w umowie, i oddać tę rzecz korzystającemu (leasingobiorcy) do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, zaś korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu – w uzgodnionym ratach – wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.
Korzystający zobowiązany jest niezwłocznie zawiadomić firmę leasingową o utracie przedmiotu leasingu
Ze względu na kredytowy charakter świadczenia finansującego (firmy leasingowej) odpowiedzialność korzystającego (leasingobiorcy) z tytułu ryzyka utraty rzeczy (np. kradzieży, czy też jej uszkodzenia) powiązana została z chwilą, kiedy została mu ona wydana. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, iż leasing, pomimo częściowo korzystnych rozwiązań podatkowych, niesie ze sobą olbrzymie ryzyko konieczności uregulowania wszystkich rat leasingowych jeszcze niezapłaconych w przypadku kradzieży lub uszkodzenia przedmiotu leasingu, czy też zwłoki z zapłatą chociażby jednej raty leasingowej. Wprawdzie w razie wygaśnięcia stosunku leasingu w sytuacji określonej powyższym unormowaniem strony mogą wprowadzić pewne modyfikacje sposobu rozliczenia pozostałych nieuregulowanych rat leasingowych w stosunku do przewidzianego w art. 7095 § 3 kc, poprzez odpowiednie zapisy w umowie, jednak jest to sytuacja rzadko spotykana w praktyce. Wzorce umowne przygotowywane są przez firmy leasingowe – nie odstępują one od ogólnych uregulowań, które by skutkowały bardziej korzystnymi rozwiązaniami dla korzystającego z przedmiotu leasingu.
Firma leasingowa, żądając natychmiastowej zapłaty reszty wynagrodzenia, musi pomniejszyć je o korzyści wskazane w powołanym przepisie. Także zgodnie z art. 709(5) kc korzystający ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić firmę leasingową o utracie przedmiotu leasingu.
Przepisy przewidują wygaśniecie leasingu w przypadku kradzieży
Jeżeli po wydaniu korzystającemu rzecz została utracona z powodu okoliczności, za które finansujący nie ponosi odpowiedzialności, wówczas finansujący (firma leasingowa) może żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie, a niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i wygaśnięcia umowy leasingu oraz z tytułu ubezpieczenia rzeczy, a także naprawienia szkody. Oznacza to nic innego, jak obowiązek zapłaty wszystkich rat leasingowych niezależnie od tego, czy firma ubezpieczeniowa wypłaci odszkodowanie czy też nie.
Wiele podmiotów gospodarczych, które podpisują umowę leasingu, nie są świadome tego ryzyka, lub też nie czytają umowy, a także ogólnych warunków leasingowych napisanych drobnym drukiem na wielostronicowych formularzach. Takie sytuacje kończą się zaskoczeniem, gdy przedmiot leasingu został skradziony, firma ubezpieczeniowa odmawia z jakiś względów (np. brak dwóch kluczyków od samochodu) wypłaty odszkodowania, a wieloletnie niezapłacone raty leasingowe trzeba natychmiast uregulować. Standardowo, jako zabezpieczenie umowy leasingu stosuje się weksle, co skutkuje tym, iż w ciągu dwóch tygodni, jeżeli korzystający nie zapłaci pozostałych rat, będzie wyrok w postępowaniu nakazowym i pojawi się komornik w imieniu firmy leasingowej jako wierzyciela.
Możliwość wypowiedzenia umowy przez firmę leasingową
Istnieje możliwość wypowiedzenia umowy, jeżeli pomimo wystosowanego przez firmę leasingową upomnienia na piśmie, korzystający nie utrzymuje rzeczy w należytym stanie, w szczególności nie dokonuje jej konserwacji i napraw niezbędnych do zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym. W razie wypowiedzenia przez finansującego umowy leasingu na skutek okoliczności, za które korzystający ponosi odpowiedzialność, finansujący może żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie, a niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i rozwiązania umowy leasingu (art. 709(15) k.c), w szczególności umniejszonych o wartość zwróconego leasingodawcy przedmiotu leasingu.
Obowiązek utrzymywania przedmiotu leasingu w należytym stanie
Korzystający jest zobowiązany utrzymywać rzecz w należytym stanie, dokonywać jej konserwacji i napraw oraz ponosić inne ciężary związane z własnością lub posiadaniem rzeczy. Musi także niezwłocznie zawiadomić firmę leasingową o konieczności dokonania istotnej naprawy rzeczy, a także umożliwić jej, zgodnie z Kodeksem cywilnym, sprawdzenie stanu rzeczy lub dokonanie jej naprawy czy konserwacji. Zwłoka z zapłatą co najmniej jednej raty leasingowej może także skutkować natychmiastowym wypowiedzeniem umowy.