Odwołanie z zarządu nie pozbawia roszczenia o przywrócenie do pracy

Gdy wypowiedzenie umowy o pracę zostało dokonane sprzecznie z przepisami, pracownikowi – według jego wyboru – przysługuje roszczenie o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne, przywrócenie do pracy lub odszkodowanie (art. 45§1 kp). Takie same roszczenia przysługują, wypowiedzenie umowy o pracę dotyczy odwołanego członka zarządu, także w okresie, gdy korzysta z ochrony jako osoba w wieku przedemerytalnym (art. 39 kp).

W orzecznictwie pojawiły się rozbieżne stanowiska co do przysługiwania odwołanemu członkowi zarządu, któremu następnie wypowiedziano umowę o pracę, roszczenia o przywrócenie do pracy. W wyroku z 17.08.2006 r. (III PK 53/06), SN przyjął, że odwołanemu członkowi zarządu, zatrudnionemu na tym stanowisku na podstawie umowy o pracę, którą rozwiązano sprzecznie z prawem, roszczenie o przywrócenie do pracy nie przysługuje. Jeżeli podlegał on szczególnej ochronie, to ma prawo do odszkodowania w wysokości równej wynagrodzeniu za czas pozostawania bez pracy, nie niższego niż określone w art. 471 kp. Do wskazanego wyroku odwoływały się inne orzeczenia negatywnie rozstrzygające o zgłaszanych przez zwalnianych członków zarządu roszczeniu o przywrócenie do pracy (wyrok SN z 6.05.2009 r., II PK 285/08). Brak roszczenia o przywrócenie do pracy wynikać miał z przyjmowanego założenia, że pierwszeństwo przed kodeksem pracy w tym zakresie ma ksh, który statuuje swobodę odwoływania członków zarządów w każdym czasie (art. 203 § 1 i art. 370 § 1 ksh). Odmienne stanowisko zajął SN w wyroku z 2.12.2010 r. (II PK 131/10), słusznie zwracając uwagę, że ksh nie modyfikuje roszczeń ze stosunku pracy, które przysługują odwołanemu członkowi zarządu, a zatem nie można uznać, że roszczenie o przywrócenie do pracy w ogóle nie przysługuje. Zarówno art. 203 § 1, jak i art. 370 § 1 ksh wyraźnie wskazują, że odwołanie nie pozbawia członka zarządu roszczeń ze stosunku pracy. Sąd może orzec o odszkodowaniu zamiast o przywróceniu do pracy, jeśli uzna, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe (art.45 §2 kp). Z kolei w odniesieniu do pracownika chronionego takie roszczenie może być uznane za sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa do przywrócenia do pracy lub z zasadami współżycia społecznego (art.8 kp), a podstawę orzeczenia odszkodowania, zamiast przywrócenia do pracy, stanowi wówczas art. 4771 kpc.