Odszkodowanie za wadliwe rozwiązanie umowy o pracę nie podlega ochronie przed potrąceniem

Wynagrodzenie za pracę co do zasady podlega ochronie przed dokonywaniem potrąceń w zakresie ustalonym art. 87 kp. Szerokie rozumienie pojęcia wynagrodzenia za pracę w orzecznictwie Sądu Najwyższego skutkuje tendencją sądów do nadmiernego poszerzania zakresu ochrony przed potrąceniem także na świadczenia, którym z trudem daje się przypisać charakter zbliżony do funkcji wynagrodzenia za pracę. Ponadto pojawiają się rozbieżności w ocenie, jakie świadczenia związane z pracą mieszczą się w pojęciu wynagrodzenia za pracę w rozumieniu art.87 kp, co dodatkowo utrudnia skuteczne dokonywanie potrąceń wzajemnych roszczeń pracodawcy i pracownika.

Jednym z problematycznych w kontekście art.87 kp świadczeń jest odszkodowanie z tytułu wadliwego rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę. W wyroku z 12.05.2005 r. (I PK 284/04) SN stwierdził, że takie odszkodowanie jest wynagrodzeniem w pojęciu art.87 kp, przyjmując że przemawia za tym podobieństwo funkcji i charakteru obu świadczeń. W ocenie SN odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę z naruszeniem prawa podlega zatem ochronie z art. 87 kp. Odmienne stanowisko zajął SN w wyroku z 6.01.2009 r. (II PK 117/08), stwierdzając że odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę z naruszeniem prawa nie podlega ochronie przed możliwością dokonywania potrąceń przewidzianej w art.87 kp. SN wskazał, że ochronie takiej nie podlegają przysługujące pracownikowi od pracodawcy świadczenia, których nie można traktować w kategoriach wynagrodzenia za pracę lub innych świadczeń związanych z pracą, uregulowanych w dziale trzecim Kodeksu pracy (art. 771-93 kp).
Konsekwencją przyjęcia pierwszego stanowiska jest wyłączenie możliwości potrącenia przez pracodawcę (po przywróceniu pracownika do pracy wyrokiem sądu) wierzytelności o zwrot wypłaconego odszkodowania z wynagrodzeniem za czas pozostawania bez pracy, należnym pracownikowi na podstawie art.47 kp lub art.57 kp. Z kolei przyjęcie drugiego poglądu prowadzi do akceptacji dopuszczalności dokonywania potrąceń z tego typu wierzytelności. Należy przychylić się do stanowiska wyłączającego ochronę przed potrąceniem odszkodowań z tytułu wadliwego rozwiązania umowy o pracę. SN w wyroku z 2009 r. słusznie przy tym wskazał, że brak możliwości dokonywania potrąceń sprawia, że pracodawca zmuszony jest występować przeciwko pracownikowi na drogę sądową z roszczeniami o świadczenia, których nie może potrącić z wierzytelnościami pracownika podlegającymi szczególnej ochronie, nawet gdy jego roszczenia są w pełni uzasadnione pod względem faktycznym i prawnym.