Wierzyciel może rozporządzić całością swojej wierzytelności, jednakże rozporządzenie to może dotyczyć również jej części. Decyduje o tym podzielność świadczenia, na którą wpływają właściwości przedmiotu świadczenia.
Zgodnie z brzmieniem art. 379 § 2 Kodeksu cywilnego świadczenie jest podzielne w przypadku, gdy może być spełnione częściowo, bez istotnej zmiany jego przedmiotu lub wartości. Odpowiednie części świadczenia podzielnego wierzytelności przybierają wówczas charakter samodzielny, dotyczy to również odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania czy skutków niewypłacalności. Strony mogą jednakże umownie uznać dane świadczenie za niepodzielne, nawet wówczas, gdy świadczenie ma charakter podzielny, jak również dokonać podziału długu i wierzytelności na określony czas.
Oznaczenie wierzytelności
Rozporządzenie wierzytelnością wymaga, aby była ona w sposób wyraźny określona. Wymagane jest zatem prawidłowe oznaczenie stron stosunku zobowiązaniowego oraz przedmiotu świadczenia. Elementy te muszą być możliwe do wskazania już w chwili zawierania przez strony umowy przenoszącej wierzytelność. Pozostałe elementy stosunku prawnego, w ramach którego istnieje zbywana wierzytelność, powinny zostać wskazane do momentu przejścia danej wierzytelności do majątku nabywcy. Wskutek wadliwego oznaczenia wierzytelności jej zbycie jest nieskuteczne, chyba że oznaczenie wierzytelności jest możliwe do ustalenia w drodze analizy treści stosunku zobowiązaniowego, z którego wynika.
Zbycie różnych rodzajów wierzytelności
W sytuacji, gdy ze stosunku zobowiązaniowego wynika obowiązek spełnienia świadczenia jednorazowego, ale jednocześnie ratalnego, można dokonać zbycia zarówno całości wierzytelności, jak również zbyć uprawnienie do żądania poszczególnych rat z niej wynikających. Podobnie, z uwagi na charakter świadczeń okresowych, przedmiotem zbycia może być zarówno całość świadczenia, jak i poszczególne świadczenia okresowe. Inaczej sytuacja wygląda przy wierzytelnościach, w których świadczenia przyjmują charakter ciągły (wynikające np. z umowy najmu czy dzierżawy). Zbycie takiej wierzytelności powoduje wejście nabywcy do stosunku prawnego w miejsce dotychczasowego wierzyciela. W tym wypadku wierzytelność, jak również świadczenie, nie są podzielne.
Natomiast inaczej kształtuje się zbywalność wierzytelności przyszłych, które nie istnieją w chwili przeniesienia, ale mają powstać w przyszłości. Jako szczególnego rodzaju wierzytelności przyszłe można wskazać wierzytelności warunkowe i terminowe. Przy wierzytelności warunkowej, powstanie wierzytelności jest uzależnione od zdarzenia przyszłego niepewnego, przy wierzytelności terminowej – od nadejścia określonego terminu. Należy wspomnieć, że do chwili ziszczenia się warunku lub nadejścia terminu, wierzytelność nie istnieje. Jednakże powszechnie przyjmuje się, że wierzytelności warunkowe i terminowe mogą być zbywane, jeżeli sama wierzytelność jest zbywalna. Zastosowanie mają wówczas poprzez analogię przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące przelewu wierzytelności.
Rozporządzenie a wymagalność, prawa związane
Na zbywalność wierzytelności nie wpływa jej wymagalność. Wierzytelność może być zbyta nawet pomimo braku jej wymagalności, z tym jednak zastrzeżeniem, iż wykonywanie przez nabywcę praw z niej wynikających jest uzależnione od nadejścia terminu wymagalności. Podobnie, zbyć można także wierzytelność przedawnioną. Wskazać również należy, iż wraz ze zbywaną wierzytelnością przechodzą na nabywcę wymagalne roszczenia o odsetki. Jednocześnie, co do zasady, wraz ze zbywaną wierzytelnością na nabywcę nie przechodzą związane z wierzytelnością prawa uboczne, takie jak: hipoteka, zastaw czy poręczenie.