Karuzela podatkowa jest przejawem zorganizowanej działalności przestępczej wykorzystującej mechanizmy podatku VAT, a także system opodatkowania VAT w miejscu przeznaczenia przemieszczanych w ramach Unii Europejskiej towarów. Celem powyższych działań jest wyłudzenie zwrotu podatku VAT, który nie został zapłacony na wcześniejszym etapie obrotu.
Schemat działania może wyglądać w następujący sposób: podmiot sprowadzający towary z innego państwa członkowskiego w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (a więc bez obciążeń VAT w państwie pochodzenia) następnie nie odprowadza VAT od sprzedaży krajowej sprowadzonych towarów. Natomiast odbiorca krajowy oraz jego kontrahenci wypełniają swoje zobowiązania w zakresie VAT prawidłowo, często nie mając wiedzy na temat tego, że biorą udział w procederze oszustwa podatkowego. Poszczególne dostawy nie sprawiają wrażenia pozornych, gdyż wskutek tych transakcji następuje sprzedaż i fizyczny przepływ towarów. Pomimo tego zatem, że dany przedsiębiorca uczciwie prowadzi swoją działalność gospodarczą, zdarza się, że organy podatkowe kwestionują jego prawo do odliczenia VAT wynikającego z wyżej opisanych transakcji.
Szczególnie narażone na nieświadome uwikłanie w karuzelę podatkową narażone są podmioty, których działalność gospodarcza opiera się o obrót małymi artykułami o dużej wartości (drobny sprzęt elektroniczny, telefony komórkowe, odtwarzacze mp3, tablety, kable, a także np. końcówki wtryskiwaczy etc), które prowadzą wymianę towarów z niedawno założonymi firmami o małym kapitale, oferującymi duże dostawy, a w szczególności te, które prowadzą wymianę handlową z partnerami biznesowymi posiadającymi siedzibę w innych państwach Unii Europejskiej.
Oprócz ryzyka biznesowego związanego z potencjalną utratą zaufania kontrahentów, a także niewykluczoną utratą towarów, największe ryzyka sprowadzają się do poniesienia odpowiedzialności za niedopełnienie obowiązków nakładanych przez prawo. Nie można wykluczyć braku prawa do obniżenia podatku należnego VAT oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego VAT m.in. w stosunku do faktur wystawionych przez podmiot nieistniejący oraz faktur stwierdzających czynności, które nie zostały dokonane lub które są bezwzględnie nieważne albo pozorne; odpowiedzialności członków zarządu za zaległości podatkowe; odpowiedzialności karnoskarbowej sprawcy (osoby fizycznej), ew. odpowiedzialności posiłkowej; odpowiedzialności podmiotu zbiorowego (spółki).
Z orzecznictwa polskich sądów administracyjnych można wyciągnąć wniosek, iż w celu uniknięcia powyżej opisanych negatywnych konsekwencji przez podmiot nieświadomie uwikłany w proceder oszustwa podatkowego powinien on wykazać, iż nie wiedział on i nie mógł wiedzieć o jego przestępczym charakterze, przy czym mają zachodzić obiektywne okoliczności świadczące o tym, że podmiot ten powziął odpowiednie kroki służące weryfikacji kontrahenta i transakcji, a nie tylko fakt, iż miał subiektywne przeświadczenie o jego legalności. Zatem dla wykazania należytej staranności przydatne są wszelkie dokumenty, e-maile, uzgodnienia dotyczące sprawy, uzasadnienie podstaw decyzji biznesowej, a przede wszystkim spis wdrożonych procedur dotyczących m.in. weryfikacji kontrahentów.