Jakie są możliwości ochrony wynalazku na terytorium Polski?

Prawo patentowe umożliwia uzyskanie przejściowego monopolu na korzystanie z wynalazku w zamian za jego ujawnienie i umożliwienie nieograniczonego korzystania z tego wynalazku przez inne osoby po wygaśnięciu patentu. Ze względu na terytorialny zakres ochrony, osoba, która decyduje się na ochronę patentową wynalazku, musi podjąć decyzję co do wyboru systemu ochrony. Dostępne są następujące systemy: krajowy, europejski i międzynarodowy.

W czasie trwania ochrony patentowej uprawniony może domagać się zaprzestania naruszania jego praw, polegającego na produkowaniu i wprowadzaniu do obrotu towarów będących naśladownictwem jego wynalazku. Ponadto, może czerpać zyski z udzielenia licencji, sprzedaży patentu, a nawet może ów patent zastawić. Inną zaletą opatentowania i publikacji wynalazku jest jego szerokie rozpowszechnienie na całym świecie. Umożliwia to rozpropagowanie nie tylko samego wynalazku, ale także informacji o jego twórcach, co może zaowocować w przyszłości nawiązaniem współpracy naukowej z innymi wynalazcami, a nawet pozyskaniem potencjalnych kontrahentów. Opatentowany wynalazek staje się częścią stanu techniki, może stanowić przedmiot badań i punkt wyjścia do dokonywania kolejnych innowacyjnych rozwiązań.

System krajowy
Ubiegając się o ochronę wynalazku, można dokonać samodzielnych zgłoszeń w każdym państwie w oparciu o jego krajowe procedury patentowe.

System europejski
Na mocy Konwencji o patencie europejskim w 1973 r. została powołana Europejska Organizacja Patentowa. Skupia ona obecnie 37 państw, w tym wszystkie państwa Unii Europejskiej. Polska jest stroną konwencji od 1 marca 2004 r. Organem wykonawczym Europejskiej Organizacji Patentowej jest Europejski Urząd Patentowy z siedzibą w Monachium. Europejskie zgłoszenie patentowe należy złożyć w jednym z trzech języków urzędowych: angielskim, niemieckim lub francuskim, wyznaczając jednocześnie państwa, w których ubiega się o ochronę. Patent europejski stanowi wiązkę patentów, które po spełnieniu określonych warunków, takich jak tłumaczenie na pozostałe języki, we wskazanych państwach stają się niezależnymi od siebie patentami. W każdym państwie członkowskim patent podlega przepisom prawa krajowego, a w zakresie skutków prawnych, jakie wywołuje, ma taką samą moc jak patent krajowy.

Protokół Londyński
Protokół Londyński jest porozumieniem dodatkowym do konwencji o patencie europejskim. Wszedł w życie w dniu 1 maja 2008 r. Polska nie przystąpiła do tego porozumienia. Przystąpiły do niego natomiast niektóre państwa członkowskie Europejskiej Organizacji Patentowej. Państwa te zrezygnowały z wymogu przygotowywania tłumaczeń patentów europejskich na swój język krajowy.

System międzynarodowy
Aby uzyskać ochronę wynalazku poza terytorium RP i w innych krajach, można również dokonać zgłoszenia w Międzynarodowym Biurze Własności Przemysłowej w Genewie w oparciu o przepisy Układu o współpracy patentowej z dnia 16 czerwca 1970 r. Polska jest stroną tego układu od 25 grudnia 1990 r.
Zgłoszenie w trybie PCT, określane mianem zgłoszenia międzynarodowego, wnoszone jest za pośrednictwem tzw. urzędu przyjmującego, którym w przypadku Polski jest Urząd Patentowy RP. Zgłoszenie powinno być sporządzone w jednym z języków urzędowych urzędu, tj. angielskim, niemieckim albo francuskim. Domyślnie wyznaczone są wszystkie kraje PCT, a wybór krajów docelowych odbywa się przez wejście w procedurę krajową tylko w nich. W czasie fazy międzynarodowej zgłoszenie podlega badaniu formalno-prawnemu. Międzynarodowa publikacja zgłoszenia następuje niezwłocznie po upływie 18 miesięcy od daty pierwszego prawidłowego zgłoszenia lub – na wniosek zgłaszającego – może nastąpić wcześniej, tj. po upływie 12 miesięcy. Następnie zgłoszenie poddawane jest procedurze krajowej, która przebiega niezależnie w każdym wyznaczonym przez zgłaszającego państwie i ostatecznie patent udzielany jest przez krajowy urząd patentowy i na podstawie prawa krajowego.

Patent Wspólnotowy
Prace nad patentem wspólnotowym zapoczątkowane zostały w latach siedemdziesiątych. Na obecnym etapie gotowy jest już projekt rozporządzenia Rady ustanawiającego jednolity patent wspólnotowy i projekt umowy o Europejskim Sądzie Patentowym. Wprowadzenie patentu wspólnotowego ma na celu uproszczenie i ujednolicenie procedury ubiegania się o ochronę patentową. Ma on być przyznawany według wspólnej procedury, która ma jednolity charakter nie tylko na etapie jego udzielenia, ale także w odniesieniu do jego późniejszego obowiązywania. Oznacza to, że patent wspólnotowy będzie obowiązywał jako jedno prawo w odniesieniu do całego terytorium Wspólnoty. W odróżnieniu od patentów krajowych, podlegających prawu państwa w którym obowiązują, patent wspólnotowy będzie podlegał prawu wspólnotowemu.