Prawo autorskie chroni twórcę przed bezprawnym wykorzystywaniem jego utworu przez osoby trzecie. Według podstawowej zasady tego prawa twórcy przysługują wszelkie prawa do wykonanego przez niego dzieła. Od tej zasady istnieją jednak wyjątki, do których należy m.in. stworzenie utworu w ramach stosunku pracy (tzw. utworu pracowniczego).
Przedmiotem ochrony prawa autorskiego jest każdy utwór, czyli przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Prawa autorskie, co do zasady, przysługują twórcy i dzielą się na osobiste i majątkowe. O ile te pierwsze są nierozerwalnie związane z autorem, o tyle prawa majątkowe mogą być przedmiotem obrotu. Zasadą jest przy tym (art. 17 ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych), że twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Jednak pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe, w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron, chyba że ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej (art. 12a tejże ustawy). Pracodawca ma więc prawo korzystać z utworu i czerpać z niego korzyści majątkowe, np. udzielać licencji czy przenosić prawa autorskie na inne podmioty.
Pracownikiem w tym przypadku jest osoba zatrudniona na umowę o pracę, powołaną na dane stanowisko w związku z mianowaniem, bądź na podstawie spółdzielczej umowy o pracę. W przypadku zatem stworzenia utworu przez osobę pozostającą w stosunku zlecenia lub umowy o dzieło, przepis art. 12 ustawy nie będzie miał zastosowania.
Kolejnym elementem koniecznym do uznania utworu za pracowniczy jest okoliczność wykonania utworu w związku z wykonywaniem obowiązków pracowniczych. Zatem w przypadku architekta (wykonującego tylko obowiązki pozostające w związku z tym stanowiskiem), który stworzy w godzinach pracy projekt strony www, nie może być mowy o stworzeniu utworu pracowniczego. Takim utworem byłby natomiast projekt domu, mostu lub innej budowli, czy też każdy inny przejaw twórczości architektonicznej, który jest wskazany w umowie o pracę.
Warto podkreślić, że zakres korzystania przez pracodawcę z utworu pracowniczego na podstawie art. 12 ustawy nie będzie, co do zasady, obejmował wszelkich pól eksploatacji utworu, a jedynie te, które są wskazane w umowie lub wynikają ze zgodnego zamiaru stron. W umowie o pracę, czy też w odrębnej umowie cywilnoprawnej strony mogą więc zawrzeć zapisy o przekazaniu praw majątkowych do utworu na wszelkich polach eksploatacji, znanych w chwili zawierania umowy, nie można jednak z góry przyjąć, że samo wprowadzenie jakiegokolwiek zapisu o takim przekazaniu automatycznie przeniesie wszelkie prawa majątkowe.