Spółka z o.o., której wspólnik zobowiązany jest do spełniania powtarzających się świadczeń niepieniężnych, może być zobligowana do sporządzania dokumentacji podatkowej wymaganej przy transakcjach między podmiotami powiązanymi.
Świadczenia na gruncie k.s.h.
Norma z art. 176 § 1 Kodeksu spółek handlowych przewiduje takie ukształtowanie stosunków
w spółce z o.o., w ramach których wspólnik zobowiązany jest do powtarzających się świadczeń
o charakterze niepieniężnym. Tak wykreowana relacja spółka-wspólnik musi mieć swoją podstawę w umowie spółki i to właśnie umowa spółki jest źródłem obowiązku spełniania omawianych świadczeń. Z regulacji k.s.h. wynika, iż przedmiotem omawianych świadczeń może być zarówno dostawa towarów, jak również świadczenie określonych usług. Świadczenia, o których mowa w art. 176 k.s.h. są odpłatne – wspólnikowi przysługuje z tytułu ich spełniania wynagrodzenie.
Świadczenia w świetle Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych
Art. 9a ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych stanowi, iż podatnicy dokonujący transakcji z podmiotami powiązanymi z tymi podatnikami (ustawa nakazuje rozumieć powiązanie podmiotów w oparciu o jej art. 11 ust. 1 i 4) lub transakcji, w związku z którymi zapłata należności wynikających z takich transakcji dokonywana jest bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, zobowiązani są do sporządzenia stosownej dokumentacji podatkowej. Prawodawca przewidział jednak wyjątki od obowiązku sporządzania dokumentacji, natomiast w przypadkach, gdy jest to konieczne, dokumentacja powinna zawierać określony, wskazany w ustawie, zakres informacji.
Czy zatem – pomijając ustawowe wyjątki – w analizowanej sytuacji spółki z o.o. oraz wspólnika zobowiązanego do świadczeń z art. 176 k.s.h. powstaje obowiązek sporządzania dokumentacji podatkowej z tytułu powiązania podmiotów? Odpowiedź twierdząca jest wynikiem łącznego wystąpienia dwóch przesłanek: powiązania podmiotów oraz istnienia transakcji.
Powiązanie podmiotów
Jeżeli jedynym ,,łącznikiem” wspólnika i spółki jest fakt, iż dany podmiot posiada w spółce udziały, wówczas o istnieniu powiązania w ujęciu podatkowym decyduje udział wspólnika w kapitale zakładowym spółki. Powiązanie ma miejsce przy udziale na poziomie nie mniejszym niż 5 proc.
Istnienie transakcji
Przepisy Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie definiują pojęcia transakcji. Zasadne jest zatem odwołanie się w pierwszej kolejności do słownikowego rozumienia tego określenia. Transakcja, zgodnie ze „Słownikiem języka polskiego” PWN, rozumiana jest jako: (1) operacja handlowa dotycząca kupna lub sprzedaży towarów lub usług; (2) umowa handlowa na kupno lub sprzedaż towarów lub usług; też: zawarcie takiej umowy. Pomimo ogólności wskazanych definicji, zauważyć należy, iż wskazują one bezsprzecznie na odpłatną wymianę towarów lub usług. Do takiej też w rzeczywistości dochodzi w przypadku świadczeń z art. 176 k.s.h. Szerokie rozumienie pojęcia „transakcja”, przekładające się na konieczność sporządzenia dokumentacji podatkowej w zakresie powtarzających się świadczeń niepieniężnych, odzwierciedla cel obowiązywania regulacji z art. 9a Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Celem tym, jak się wydaje, jest usprawnienie weryfikacji (dla celów podatkowych) stosunków gospodarczych między podmiotami powiązanymi, rzutujących na obciążenia podatkowe tych podmiotów.
Konsekwencje dla spółki
W przypadku powtarzających się świadczeń niepieniężnych, o których stanowi art. 176 k.s.h., w określonych okolicznościach może zaistnieć po stronie spółki z o.o. obowiązek sporządzenia dokumentacji podatkowej z art. 9a Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Dokumentacja podatkowa wykazywać ma rynkową wartość świadczeń spełnianych przez strony transakcji. W tym kontekście przywołać należy normę z art. 176 §2 k.s.h., zgodnie z którą wynagrodzenie wspólnika z tytułu spełniania omawianych świadczeń nie może przewyższać cen lub stawek przyjętych w obrocie. Przyjmuje się jednak, iż wspólnik może – w świetle przepisów k.s.h. – przystać na wynagrodzenie niższe, aniżeli wskazane w zdaniu poprzednim. Zestawiając więc ze sobą normy Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz Kodeksu spółek handlowych, stwierdzić należy, iż kodeksowa swoboda (w określonym zakresie) co do kształtowania wysokości wynagrodzenia napotyka w praktyce na pewne ograniczenia wynikające z przepisów podatkowych. Gdyby zatem w analizowanych okolicznościach wspólnik otrzymywał wynagrodzenie o niższej wartości niż przyjęte w obrocie, wówczas uzasadnienie tego faktu powinno zostać wskazane w dokumentacji podatkowej sporządzanej na podstawie art. 9a Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.