Studia pracownika samorządowego finansowane przez urząd

Rozmowa z Małgorzatą Leśniak, radcą prawnym Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna

 

Czy są ograniczenia dotyczące kierunku studiów, które mogą być dofinansowane z budżetu gminy. Czy urząd gminy może refundować pracownikowi wydziału gospodarki komunalnej np. studia historyczne?
W Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych brak wprost wyrażonych ograniczeń. Jednakże logicznym jest, że pracodawca będzie raczej zainteresowany dokształcaniem pracownika w kierunku zgodnym z potrzebami dyktowanymi zakresem powierzonych pracownikowi obowiązków bądź potrzeb pracodawcy. Brak jest jednak wyraźnego zastrzeżenia, zgodnie z którym pracodawca nie będzie finansował studiów zdecydowanie „nieprzydatnych” do pracy w urzędzie.

Czy studia mogą być finansowane przez urząd w całości, czy tylko w części? Od czego to zależy?
Zgodnie z przepisami wyżej wskazanego rozporządzenia pracodawca może przyznać pracownikowi, którego skierował do nauki, dodatkowe świadczenia, a w szczególności: zwrócić koszty przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia na zasadach obowiązujących przy podróżach służbowych na obszarze kraju, o ile nauka odbywa się w innej miejscowości niż miejsce zamieszkania i miejsce pracy, pokryć koszty podręczników i innych materiałów szkoleniowych, pokryć opłaty za naukę, pobierane przez szkołę, udzielić dodatkowego urlopu szkoleniowego.

Czy jeśli pracownik nie ukończy studiów (lub powtarza semestr/rok) to powinien zwrócić kwotę dofinansowania?
Rozporządzenie wprost stanowi, że w przypadku powtarzania semestru (roku) nauki z powodu niezadowalających wyników w nauce zakład pracy może odmówić udzielenia świadczenia, o którym mowa w pyt. 2, przez okres powtarzania semestru (roku) nauki. Pracownik, który otrzymał od zakładu pracy wyżej wymienione świadczenia, jest obowiązany, na wniosek zakładu pracy, do zwrotu kosztów tych świadczeń w części lub całości, jeżeli bez uzasadnionych przyczyn przerwie naukę w szkole lub jej nie podejmie.

Czy urząd może uzależnić dofinansowanie studiów od podpisania przez pracownika zobowiązania do pracy w urzędzie po ich zakończeniu?
Tak, pracodawca może uzależnić takie dofinansowanie od podpisania przez pracownika zobowiązania do pracy w urzędzie po zakończeniu studiów. Również i w tym przypadku brak jest ograniczeń. Pamiętajmy, że w przypadku dofinansowania, pracodawca zawiera z pracownikiem umowę, którą co do zasady, strony mogą sobie dowolnie ukształtować – zgodnie z zasadą swobody umów. Dodatkowo Rozporządzenie wskazuje, że pracownik, który otrzymał od zakładu pracy świadczenia, o których mowa wyżej, i w trakcie nauki lub po jej ukończeniu w terminie określonym w umowie, nie dłuższym niż 3 lata: rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem, lub z którym zakład rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy, lub którego stosunek pracy wygaśnie wskutek porzucenia pracy jest obowiązany do zwrotu kosztów poniesionych przez zakład pracy na jego naukę w wysokości proporcjonalnej do czasu pracy po ukończeniu nauki lub czasu pracy w czasie nauki, chyba że zakład pracy odstąpi od żądania zwrotu kosztów w części lub w całości.

Czy urząd może uzależnić dofinansowanie studiów od stażu pracy kandydata i odmówić dofinansowania nowemu pracownikowi?
Należy przyjąć, że istnieje taka możliwość i nie stanowi ona dyskryminacji, albowiem staż pracy jest istotnym kryterium, które pozwala na różnicowanie sytuacji pracowników.

Czy pracownik samorządu może zmienić urząd w trakcie studiów? Czy stary pracodawca może zażądać zwrotu dofinansowania od pracownika lub nowego pracodawcy?
Pracownik nie ma obowiązku zwrotu kosztów, o których mowa wyżej mimo rozwiązania stosunku pracy, jeżeli zmiana urzędu zostałaby spowodowana przeprowadzeniem się pracownika do innej miejscowości w związku ze zmianą miejsca zatrudnienia małżonka lub przeprowadzeniem się pracownika do innej miejscowości ze względu na zawarcie związku małżeńskiego z osobą zamieszkałą w tej miejscowości. Jednakże umowa o dofinansowanie wiąże te strony, które ją podpisały, czyli dotychczasowy urząd i pracownika – studenta, i może rodzić konsekwencje w postaci obowiązku zwrotu dofinansowania z uwagi na zakończenie stosunku pracy na podstawie wypowiedzenie. Zapewne jest możliwe porozumienie między urzędami, aczkolwiek zależy ono poniekąd od dobrej woli. Wątpliwym natomiast byłby obowiązek zwrotu przez drugi urząd tych kosztów, jakie wyłożył pierwszy na dofinansowanie. Niby dlaczego nowy pracodawca miałby ponosić materialne konsekwencje indywidualnych decyzji pracownika.

Czy urząd może zwolnić pracownika w trakcie studiów przez likwidację stanowiska pracy? Czy może zażądać zwrotu dofinansowania?
Urząd może zwolnić pracownika w trakcie studiów z powodu likwidacji stanowiska pracy. Konsekwencją tego będzie to, że obowiązek ponoszenia kosztów związanych ze studiami spadnie na studenta. W przypadku zwolnienia pracownika z powodu likwidacji stanowiska pracy pracodawca nie będzie mógł żądać zwrotu dofinansowania, ponieważ rozporządzenie wprost stanowi, kiedy i z jakich przyczyn takie dofinansowanie podlega zwrotowi, a likwidacja stanowiska pracy nie jest żadną z nich.