Czy dziecko musi wyrazić zgodę na zmianę swojego nazwiska? Jakie obowiązują zasady w przypadku braku porozumienia między rodzicami?
Nazwisko należy do danych osobowych (dóbr osobistych) personalizujących osobę, jak również podlega szczególnej ochronie. Zmiana nazwiska może nastąpić wyłącznie z ważnych powodów. Należą do nich m.in. sytuacje gdy nazwisko jest ośmieszające, nie licuje z godnością człowieka, zmieniane jest na nazwisko używane lub nazwisko, które bezprawnie zmieniono lub na nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo posiada również osoba zmieniająca nazwisko.
W sytuacji, gdy nazwisko zmieniane jest przez oboje rodziców, konsekwencje zmiany rozciągają się także na małoletnie dzieci oraz dzieci, które urodzą się z tego małżeństwa. Jeżeli nazwisko zmieniane jest tylko przez jednego z rodziców, zmiana ta będzie skuteczna wobec małoletnich dzieci wówczas, gdy drugi rodzic wyrazi zgodę na zmianę. Zgoda nie jest wymagana w konkretnym przypadku: gdy drugi rodzic pozbawiony jest władzy rodzicielskiej, nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, nie żyje lub nie jest znany.
Również dziecko ma możliwość podjęcia decyzji co do zmiany swojego nazwiska, bowiem w sytuacji, gdy dziecko ukończyło 13 lat, do dokonania zmiany konieczna jest jego zgoda. Jeżeli między rodzicami nie ma zgody co do zmiany nazwiska dziecka, każde z rodziców może wystąpić do sądu opiekuńczego o wyrażenie zgody na zmianę nazwiska. Zmiana nazwiska małoletniego dziecka następuje na wniosek jego przedstawiciela ustawowego. Wniosek wymaga zachowania formy pisemnej i należy go złożyć osobiście. Jeżeli wnioskodawcy mieszkają za granicą, wówczas możliwe jest złożenie wniosku za pośrednictwem konsula Rzeczpospolitej Polskiej. Jeżeli wniosek nie może być złożony w trybach ww., dopuszczalne jest złożenie go w formie pisemnej z notarialnym poświadczeniem podpisu.
W przypadku zgody na zmianę nazwiska, ewentualnie odmowy wyrażenia zgody na zmianę, wydawana jest przez kierownika urzędu stanu cywilnego decyzja w tym zakresie. Decyzję wydaje kierownik stanu cywilnego właściwy wg pobytu stałego wnioskodawcy. Informacja o zmianie nazwiska wymaga przekazania zawiadomienia m.in. do kierownika urzędu stanu cywilnego sporządzającego akt urodzenia i małżeństwa wnioskodawcy, organu ewidencji ludności, ministra właściwego do spraw wewnętrznych prowadzącego ewidencję PESEL, organu wydającego dowód osobisty. Jeżeli zmiana dotyczy nazwiska dziecka, konieczne jest także zawiadomienie organu wydającego akt urodzenia dziecka.
Nazwisko nie może zostać zmienione na nazwisko historyczne, sławne w dziedzinach: nauki, kultury, działalności społecznej, politycznej, wojskowej, chyba, że wnioskodawca posiada w rodzinie osoby o takim nazwisku. Nazwisko po zmianie nie powinno składać się z więcej niż dwóch członów. Zmienić można wyłącznie nazwisko, aktualnie noszone przez osobę bądź nazwisko rodowe.
Szczegółowe regulacje dotyczące zmiany imienia i nazwiska, w tym procedury, wymaganych dokumentów, jakie należy dołączyć do wniosku, określa ustawa z dnia 17.10.2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz. U 08 nr 220 poz. 1414).