Czy można odliczyć VAT przed wydaniem towaru?

Wpłaciłem zaliczkę na poczet dostawy towarów, na potwierdzenie czego sprzedawca wystawił mi fakturę VAT. Nie otrzymałem jeszcze towaru. Czy w tej sytuacji mogę odliczyć podatek VAT wynikający z tej faktury?

Obowiązek zapłaty zaliczki przez zamawiającego jest powszechnie spotykanym elementem umów, mającym na celu zabezpieczenie realizacji transakcji. Zasadą jest, iż prawo do pomniejszenia podatku należnego o naliczony powstaje po wydaniu towaru lub wykonaniu usługi.

Ustawa o podatku od towarów i usług (dalej ustawa o VAT), czyniąc wyjątek od wskazanej reguły, przewiduje, iż zapłata zaliczki, uściślając – jej otrzymanie, skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego, a co za tym idzie, kreuje prawo podatnika do odliczenia naliczonego podatku jeszcze przed spełnieniem świadczenia drugiej strony, tj. przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi. Powstanie obowiązku podatkowego w następstwie wpłaty zaliczki i jej otrzymania przez kontrahenta umożliwia zatem podatnikowi obniżenie podatku należnego o kwotę podatku wynikającą z faktury zaliczkowej. Fakturę tę wystawia odbiorca zaliczki, i zgodnie z brzmieniem regulacji ustawy o VAT powinien to zrobić dopiero po otrzymaniu kwoty stanowiącej zaliczkę. Ustawa o VAT wskazuje jednoznacznie, iż kwota wynikająca z faktury stwierdzającej uiszczenie zaliczki stanowi wartość podatku naliczonego. Zgodnie z podstawową regułą funkcjonującą na gruncie podatku od towarów i usług, podatnik uzyskuje prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę określoną w fakturze zaliczkowej za ten okres rozliczeniowy, w którym fakturę otrzymał. Warto wskazać tu stanowisko, jakie w związku z praktyką wystawiania faktur przed dokonaniem wpłaty zaliczki zajął NSA. Pomimo, jak wskazał sąd, iż faktury takie sporządzone zostały wadliwie, bowiem nie dokumentowały sytuacji realnej zapłaty kwoty zaliczkowej, to fakt ten nie przekreśla jednak możliwości skorzystania przez podatnika z fundamentalnego prawa do odliczenia podatku naliczonego. Pomniejszenie podatku dotyczy wówczas, zdaniem sądu, okresu, w którym zaliczka faktycznie została otrzymana przez kontrahenta podatnika. W konsekwencji, jeżeli faktura dotycząca zapłaty zaliczki zostanie wystawiona zbyt wcześnie, jednak w którymś momencie zaliczka zostanie uiszczona, nabywca ma prawo do odliczenia podatku naliczonego po powstaniu obowiązku podatkowego z tytułu zapłaty zaliczki, tj. z chwilą jej otrzymania przez drugą stronę.

Podstawa prawna: Art. 19 ust. 11 oraz art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. b ustawy o podatku od towarów i usług.